2 Yaş Sendromu Nedir? (Belirtileri ve Nasıl Atlatılır?)

2 Yaş Sendromu (Terrible Twos) Nedir?

2 Yaş Sendromu, çocukların birey olarak kendilerini var etme çabaları ve öfke patlamalarıyla ünlü gelişim dönemini ifade eder ve normal bir süreçtir. Bu dönem ebeveynler için genellikle oldukça zorlu geçer. Kendi varlığını ve otoritesini kabul ettirmeye çalışan küçük çocuklar istedikleri yapılmadığında ağlamak, bağırmak ve etrafı dağıtmak gibi davranışlar sergileyebilirler.

2 yaş dönemi çocukların yavaş yavaş yeni beceriler kazanmaya başladığı ve ilk kez kendini fark ettiği çok önemli bir gelişim evresidir. Özellikle 18 aylık dönemden itibaren çocuklar, kazandıkları entelektüel ve fiziksel beceriler sayesinde içinde bulundukları ortamları keşfetmeye, nesneleri tanımaya, bedenlerini kullanmaya kısacası dünya ile iletişim kurmaya başlarlar¹.

Bu yaştaki çocuklar; merak eder, inceler, sorular sorar, deneyimden deneyime koşar, kimi zaman düşer, anlamlandırmaya çalışır, öfke, mutluluk ve şaşkınlık gibi duyguları deneyimle öğrenirler. Artık her anlamda daha özgürlerdir².

2 Yaş Sendromunun Altında Yatan Bireyleşme Çabası

2 yaş sendromu dediğimizde her ebeveynin bu dönemde belki aşina olduğu ama tanımlamakta ve anlamlandırmakta zorlandığı belirtilerle dolu bir sürece işaret etmiş oluruz. Kendini bu dönemde ilk kez anne babadan ayrı bir birey olarak keşfetmeye ve kendini dünyaya bu şekilde kabul ettirmeye çalışan çocukta gözlemlenen yeni davranışlardan bahsetmiş oluruz.

Gelişimin olağan bir getirisi olarak kabul edilen bu değişimler öfke, inat, huzursuzluk gibi ergenlik dönemi benzeri durumları beraberinde getirdiği için 2 yaş genellikle sancıları ve sendromuyla anılır. Hatta öyle ki bu dönem bilimsel literatüre “Terrible Twos” olarak yani korkunç ikiler olarak bile geçmiştir. Fakat belki de burada ebeveynler tarafından unutulmaması gereken önemli nokta iki yaş sendromu belirtilerinin geçici bir süreci kapsıyor olmasıdır.

Gerekli ve olağan kabul edilen bu gelişim süreçleri bir yönüyle hem çocuklar hem de ebeveynler için bahsedilen fiziksel ve ruhsal etkileriyle bazen acılarla doludur. 2 yaş tam da böyle bir gelişim basamağıdır. Öte yandan bu sendromunun ortaya çıkışı ve tüm zorlukları çocuğun ayrı bir birey olma yolunda ilk adımlarını atıyor olmasından kaynaklanmaktadır³. Peki 2 yaş sendromunun belirtileri nelerdir?

2 Yaş Sendromu Belirtileri

2 yaşla beraber hem çocuk hem de ebeveynler içine girilen bu yeni sürecin birçok belirtisi mevcuttur. Gelişim her yönden değişimi de beraberinde getirmiştir. Bu aşamada özellikle çocukta aniden baş gösteren davranışsal değişiklikler göze çarpar.

Yeni becerileri ile kendini göstermeye çabalayan çocukta gözlemlenen bu değişimler ebeveynler tarafından çoğunlukla şaşkınlık ve çaresizlikle seyredilir. Çocuklarda ortaya çıkan bu yeni davranış kalıpları ve 2 yaş sendromunun belirtileri dışarıdan şu şekillerde gözlemlenebilir^{1, 3}:

• İstenilenin tam aksini yapma
• İnatlaşma
• Öfke nöbetleri/patlamaları
• Kırma, dökme, ısırma, fırlatma, vurma davranışları
• Huzursuzluk
• Ani ruh hali değişiklikleri
• Başkalarına ya da kendine zarar verme
• İstenilen şey üzerine tutturma, çokça ısrarcılık
• Ağlama krizleri
• Kıskançlık
• Utangaçlık
• İştahta değişim ve yemek yemeyi reddetme
• Uykuda değişim ve uykuya direnme
• Tuvalet ile ilgili sorunlar

Görüldüğü üzere çocuklarda 2 yaş sendromunun belirtileri öylesine çeşitlidir ki her çocukta aynı örnekleri gözlemlemek neredeyse imkansızdır³. Çocuktan çocuğa farklılaşabilen belirtilerin ayrıca şiddetleri de zaman zaman değişkenlik gösterir. Bu davranışların sonucunda bu sürecin her iki taraf için de zorlayıcı olması hiç de şaşılacak bir durum değildir.

Üstelik ebeveynler iki yaş çocuklarının bu davranışlarına belki de daha önce hiç tanık olmamışlardır. Peki tüm bu yenilik ve zorlukları getiren 2 yaş sendromu ne zaman başlamakta ve ne kadar sürmektedir?

2 Yaş Sendromu Ne Zaman Başlar ve Ne Kadar Sürer?

2 yaş sendromu olarak anılmasına rağmen araştırmalar bu sendromun her zaman tam tamına 2 yaşında başlamadığına işaret etmektedir. Öyle ki tüm bu davranış şekillerinin çocukta 18 aylıktan itibaren başlayabildiği görülmektedir³.

”2 yaş sendromu ne zaman biter?” sorusuna ise araştırmacılar bilinen 2 yaş sendromunun 3 ila 3.5 yaş arasına kadar sürebileceği cevabına veriyor. Bu nedenle 2 yaş sendromu kimi zaman 3 yaş sendromu olarak da adlandırılır.

Buna karşın belirtilen bu sürenin zaman zaman 4 yaşa kadar uzayabildiğinin de altı çizilmektedir. Her birimizin birey olma yolundaki her anı kendi çerçevemizden deneyimlediği göz önünde bulundurulduğunda bu farklılıklar gayet anlaşılır olmaktadır. Mizacımızdan çevresel koşullara kadar birçok faktör 2 yaş sendromunun başlangıç zamanını, süresini ve şiddetini değiştirebilmektedir³.

Tüm bunların yanı sıra 2 yaş sendromunda konu süre ve şiddet olduğunda ebeveyn faktörünün rolü ise belki de üzerine konuşulması gereken en önemli noktalardan biridir. Görüldüğü üzere 2 yaş sendromu kişiye ve aileye özel değerlendirilmesi gereken bireysel bir süreçtir.

2 Yaş Çocuk Ebeveyni Olmak, Ebeveynler Nasıl Davranmalı?

Biyolojik ve psikolojik değişimlerle dolu bir süreçten geçerken bu noktada ebeveynlere ve çocuğun çevresindeki yetişkinlere ne gibi sorumluluklar düşmektedir? Tahmin edilebileceği üzere burada ebeveynlere düşen pay çok büyüktür. Çocuk tek başına bir birey olma mücadelesini sürdürürken ebeveynlerin de çocuklarının bu süreci sağlıklı ve doyumlu bir şekilde geçirmelerine alan açması oldukça önemlidir.

Çocuğun öfkesine, merakına, inadına ve getirdiği tüm yeniliklere açılacak sağlıklı bir alan çocuğun hem fiziksel hem de ruh sağlığı için hem bugününde hem de yetişkinlik döneminde hayati derecede önemli bir yer tutacaktır⁴.

2 yaş sendromunun ebeveynler tarafından çocukta aniden beliren bir bozukluk olarak algılanması ve “2 yaş sendromu nasıl geçer?” arayışlarına girmek büyük bir hata olacaktır. Uzmanların görüşleri 2 yaş sendromunun çocuğun doğal ve sağlıklı gelişim sürecinin önemli bir parçası olduğu yönündedir⁵.

Bir diğer yandan 2 yaş sendromunun beraberinde getirdiği yeniliklerin her iki taraf için de zaman zaman zorlayıcı olduğu reddedilemeyecek bir gerçektir. Tahmin edilebileceği üzere özellikle bu sürecin yönetiminde öyle hassas bir denge vardır ki zaman zaman bu dengeyi bulmak ebeveynler için epey zorlayıcıdır.

Çoğu zaman anne babalar 2 yaş sendromu karşısında çaresiz, öfkeli, şaşkın, mutsuz ve yorgun hissedebilirler³. Bu sebeple ebeveynlerin çocuklarıyla birlikte bu süreci daha konforlu ve sağlıklı atlatabilmeleri adına uzmanlar anne babalara birtakım ipuçları sunuyoruz.

2 Yaş Sendromuyla Başa Çıkmak İçin Ebeveynlere Öneriler

• 2 yaş sendromunun geçici bir süreç ve gelişimin olağan bir parçası olduğunu kabul etmek
• Ebeveyn olarak bu sürecin sizde yarattığı duyguları fark etmek, bunlara alan açmak, kendinize zaman ayırmak
• Çocukta gelişen duygusal değişimlerin farkında olmak ve bunları sağlıklı yollarla deneyimlemesine alan açmak
• Çocuğunuzun biriken enerjisini boşaltması adına onunla birlikte yeni ve sağlıklı yollar araştırmak
• Çocuğunuzu kısıtlamak ya da cezalandırmak yerine sağlıklı ve tutarlı sınırlar geliştirmek
• Konuşmalar sırasında yüksek sesten kaçınmak, çocuğunuzla göz kontağı kurmak ve temas içinde olmak
• İnatlaşmadan ve çocuğunuzun isteklerine karşı aşırı reddetmelerden kaçınmak. Kuralları hep birlikte belirlemek. Çocuğunuzu istemediği bir şeyi yapmaya zorlamamak
• Çocuktan yapılması beklenen davranışı net ve çocuğun yaşına uygun bir dille ifade etmek
• Dolaylı iletişim kurmamak, mecazi ya da soyut kavramlar kullanmaktan kaçınmak
• Çocuğunuza güvende olduğuna, kabul edildiğine ve anlaşıldığına dair mesajlar vermek
• Çocuğunuza uygun bir rol model olmak

Kapatırken

Görüldüğü üzere çocuklarının 2 yaş sendromu sürecinde ebeveynlerin başvurabileceği birçok dengeli, esnek ve sağlıklı alternatif bulunmaktadır¹. Buna karşın hala çocuk ile birlikte geçirilen bu sürede zorlanmak, zaman zaman yeniden çaresiz, umutsuz ve öfkeli hissetmek oldukça anlaşılırdır.

Bu anlarda ebeveynlerin kendilerine karşı tutumu da oldukça önemlidir. Ebeveynin bu anlarda kendinde olup bitenlere ve duygularına karşı özen, kabul ve şefkatle yaklaşıyor olması yine çocuk için önemli ve gözden kaçmayacak bir rol model oluşturacaktır.

Tüm bunların yanında bu dönemde kendi duygu durumumuzu düzenlemede ve çocuğumuzla olan ilişkimizde yoğun sıkıntılar deneyimliyorsak ve artık bireysel olarak 2 yaş sendromu ile baş etmekte zorlandığımızı düşünüyorsak zorlayıcı ve hassas olduğu kabul edilen 2 yaş sendromu döneminde sosyal ve profesyonel bir destek almayı bir seçenek olarak akılda tutmak öz şefkat örneklerinden biri olacaktır.

Ayrıca bu süreçte Hiwell Online Terapi Platformu ebeveynlik alanında uzman psikologlarıyla bu zorlu ancak bir o kadar da güzel olan çocuk büyütme sürecinizde ihtiyacınız olan psikolojik desteği size sağlayabilir.