Daha iyi hissetmeye bugün başlayın
Siz de 850 bin mutlu danışanımız gibi hayatınızın kontrolünü elinize alın.
Başlayın
Anoreksiya nervoza, bulimiya nervoza ve tıkınırcasına yeme bozukluğu yeme bozukluğunun alt tipleri olarak sayılabilir. Yemek bozukluklarının farklı tipleri aynı kişide eş zamanlı bulunabilir ya da geçmiş öyküsünde olabilir. Yeme bozuklukları arasında bulunan bulimiya nervoza aşırı yeme-çıkarma hastalığı olarak da tanımlanır.Hem fiziksel hem de psikolojik sağlığı ciddi şekilde etkileyen bir rahatsızlıktır. Bu durum, bireylerin yaşam kalitesini düşürürken, zamanında müdahale edilmediği takdirde hayati riskler oluşturabilir. Bu yazıda bulimiya nervozayı tüm yönleriyle ele alacağız.
Bulimiya Nervoza Nedir?
Bulimiya nervoza, bireyin tekrarlayan şekilde aşırı yemek yeme (binge eating) ve bu yeme davranışının sonuçlarını telafi etme amacıyla telafi edici davranışlarda bulunması ile karakterize edilen bir yeme bozukluğudur.
Telafi edici davranışlar arasında kendi kendini kusturma, aşırı egzersiz yapma, diüretik veya laksatif kullanımı gibi yöntemler bulunur. Bu rahatsızlık genellikle bireyin vücut ağırlığı ve şekli üzerinde yoğun kaygılar taşıdığı bir durumla ilişkilendirilir1.
Bulimiya nervoza, genellikle ergenlik dönemi ve erken yetişkinlikte ortaya çıkar ve kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülür. Ancak, erkeklerde de görülme sıklığı giderek artmaktadır2.
Bulimiya Nervoza Belirtileri
1. Tıkınırcasına Yeme Epizodları
Kısa bir süre içinde, çoğu insanın aynı şartlarda yiyebileceğinden çok daha fazla miktarda yiyecek tüketilir. Bu sırada birey, yeme davranışını kontrol edemediğini hisseder. Yeme epizodları genellikle yoğun suçluluk, utanç ve pişmanlık duygularıyla sonlanır3.
2. Telafi Edici Davranışlar
Kilo alımını önlemek için tekrarlayan uygunsuz telafi edici davranışlar görülür. Bu davranışlar arasında kendini kusturma, laksatif veya diüretik kullanımı, aşırı egzersiz yapma ya da aşırı diyet uygulama yer alır3.
3. Kendi Kendini Değerlendirme Üzerine Odaklanma
Bireyin kendine değer biçmesi, vücut ağırlığı ve şekli gibi konularla orantısız bir şekilde ilişkilendirilmiştir. Beden algısı bozukluğu, kişinin sosyal ve mesleki işlevlerini olumsuz etkiler.
4. Sıklık ve Süre
Tıkınırcasına yeme ve telafi edici davranışlar, ortalama haftada bir veya daha sık olmak üzere, en az üç ay boyunca devam eder. Sıklık ve süre hastalığın şiddetine göre değişkenlik gösterebilmektedir.
5. Fiziksel Belirtiler
- Elektrolit dengesizlikleri (örneğin, hipokalemi) nedeniyle kalp ritmi sorunları.
- Sürekli kusmaya bağlı olarak diş minesinde aşınma ve mide sorunları.
- Tükürük bezlerinin şişmesi ve boğaz tahrişi.
Bu belirtiler, bulimiya nervoza tanısı konulmasında kritik öneme sahiptir ve rahatsızlığın birey üzerindeki etkileri göz ardı edilmemelidir. Erken teşhis ve tedavi ile bireylerin yaşam kalitesi büyük ölçüde artırılabilir.
Bulimiya Nervoza’nın Etkileri
Bulimiya nervoza, yalnızca bir yeme bozukluğu değil, aynı zamanda fiziksel ve psikolojik sağlığı ciddi şekilde tehdit eden bir rahatsızlıktır. Tüm vücut sistemlerini etkileyerek kısa ve uzun vadeli zararlara yol açabilir. İşte bulimiya nervozanın olumsuz etkileri:
1. Fiziksel Etkiler
Bulimiya nervoza, telafi edici davranışların türüne ve sıklığına bağlı olarak fiziksel sağlık üzerinde birçok zarara yol açabilir:
- Elektrolit Dengesizlikleri: Kusma ve laksatif kullanımı, vücudun sodyum, potasyum ve diğer elektrolitlerini tüketerek kalp ritim bozukluklarına ve hatta kalp durmasına yol açabilir.
- Gastrointestinal Sorunlar: Sürekli kusma, mide asidinin yemek borusu ve ağızda tahrişe neden olması sonucu yemek borusunda yırtılma, reflü ve mide ülseri gelişebilir.
- Diş Problemleri: Kusma sırasında mide asidinin ağız boşluğuyla teması, diş minesinin aşınmasına ve çürüklerin artmasına neden olur.
- Böbrek Hasarı: Sürekli dehidrasyon ve diüretik kullanımı, böbreklerin işlevini olumsuz etkileyebilir6.
2. Psikolojik Etkileri
Bulimiya nervoza, bireyin zihinsel sağlığını da derinden etkiler:
- Depresyon ve Anksiyete: Bulimiya nervoza hastalarında depresyon ve kaygı bozuklukları sıkça görülür. Bu durum, bireyin sosyal ilişkilerini ve işlevselliğini olumsuz etkiler7.
- Bağımlılık ve Komorbiditeler: Alkol ve madde bağımlılığı, yeme bozukluğuyla birlikte sıkça görülür ve tedavi sürecini karmaşık hale getirir8.
3. Uzun Vadeli Sağlık Sorunları
Bulimiya nervoza, uzun vadede kişide ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir:
4. Sosyal ve İşlevsel Zararlar
Bulimiya nervoza, bireyin sosyal yaşamını da etkiler. Sosyal izolasyon, düşük özsaygı ve iş hayatındaki başarısızlıklar sıkça görülen sonuçlar arasında yer alır11.
Anoreksiya Nervoza ile Bulimiya Nervoza Arasındaki Farklar
Anoreksiya nervoza ve bulimiya nervoza her ikisi de yeme bozuklukları kategorisinde yer alsa da bazı belirgin farklar vardır. Anoreksiya nervozada bireyler genellikle ciddi şekilde düşük kiloludur ve aşırı kısıtlayıcı diyetlere odaklanır. Buna karşılık, bulimiya nervozada bireylerin kilo durumları genellikle normaldir ve aşırı yeme atakları ile bu atakları telafi etme davranışları ön plandadır12.
Bulimiya Nervoza Tedavisi
1. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)
Bilişsel davranışçı terapi (BDT), bulimiya nervozaya karşı en etkili yöntemlerden biridir. Bu terapi yöntemi, bireyin yeme bozukluğu ile ilişkili olumsuz düşüncelerini, duygularını ve davranışlarını değiştirmeye odaklanır. Yapılan çalışmalar, BDT’nin yeme ataklarını ve telafi edici davranışları önemli ölçüde azalttığını göstermiştir13.
2. Farmakolojik Tedavi
Farmakolojik tedavide seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI’lar) gibi antidepresan ilaçlar sıkça kullanılır. Fluoksetin, bulimiya nervoza tedavisinde ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından onaylanmış ilk ilaçtır. Antidepresanlar, yeme ataklarının sıklığını azaltabilir ve bireydeki depresyon veya anksiyeteyi hafifletebilir14.
3. Beslenme Danışmanlığı
Bireyin sağlıklı bir yeme düzenine dönmesine yardımcı olmak için beslenme uzmanlarıyla çalışılması önemlidir. Bu süreçte dengeli bir diyet planı oluşturularak bireyin yemekle sağlıklı bir ilişki kurması hedeflenir. Beslenme danışmanlığı, özellikle BDT ile birlikte uygulandığında daha etkili sonuçlar verir15.
4. Grup ve Aile Terapileri
Grup terapileri, bireyin benzer sorunlarla mücadele eden diğer insanlarla destek almasını sağlar. Aile terapisi ise özellikle genç bireylerde altta yatan ailevi dinamiklere müdahale ederek tedavi sürecini destekler. Bu yöntemler, sosyal bağları güçlendirerek bireyin iyileşme sürecine katkıda bulunur.
5. Fiziksel Egzersiz ve Alternatif Yöntemler
Fiziksel egzersiz, yeme bozukluklarının tedavisinde destekleyici bir yöntem olarak kullanılabilir. Egzersiz, beden algısını iyileştirebilir ve bireyin genel sağlığını destekler. Ayrıca, bazı durumlarda yaratıcı terapiler (örneğin, sanat terapisi) bireyin kendini ifade etmesine yardımcı olabilir16.
Bulimiya Nervoza ve Sosyal Medyanın Etkisi
Sosyal medya, bulimiya nervoza üzerinde hem olumlu hem de olumsuz etkiler yaratabilir. Görsel odaklı platformlar, bireylerin sosyal karşılaştırmalar yapmasına ve beden memnuniyetsizliğinin artmasına neden olurken, bu durum bulimiya nervoza belirtilerinin kötüleşmesiyle sonuçlanabilir17. Özellikle COVID-19 pandemisi sırasında artan sosyal medya kullanımı, yeme bozukluklarının kötüleşmesine katkıda bulunmuştur18. Bununla birlikte, sosyal medya, yeme bozukluklarına karşı farkındalık yaratmak ve destek grupları oluşturmak gibi olumlu roller de üstlenebilir19.
”Sosyal Medyanın Olumlu ve Olumsuz Etkileri” başlıklı yazımızı okumak için tıklayın!
Bulimiya Nervoza ve Ailelerin Rolü: Destek ve Anlayış
Bulimiya nervoza tedavisinde ailelerin rolü, sadece destekleyici bir unsur değil, aynı zamanda iyileşme sürecinin temel bir parçasıdır. Araştırmalar, aile dinamiklerinin, bireyin yeme bozukluğunun oluşumunda ve sürdürülmesinde etkili olduğunu göstermektedir. Özellikle genç bireylerde, aile temelli tedaviler, bulimiya nervoza belirtilerinin azalmasında etkili bir yöntem olarak öne çıkmaktadır. Bu tedaviler, aile üyelerinin bireyin iyileşme sürecine aktif bir şekilde katılmasını teşvik eder ve bireyin yeme bozukluğu ile başa çıkmasını kolaylaştırır20,21.
Araştırmalara göre, bulimiya nervoza tanısı alan bireylerin aile ilişkilerinde genellikle düşük düzeyde uyum ve ifade edilebilirlik ile yüksek düzeyde çatışma gözlemlenmektedir. Bu durum, bireyin stres seviyesini artırarak yeme bozukluğunun sürmesine neden olabilir. Ancak, aile içi iletişim ve etkileşimi geliştirmeye yönelik terapiler, bu olumsuz etkilerin azalmasında önemli bir rol oynar. Örneğin, aile yemekleri sırasında sağlıklı bir iletişim ortamının oluşturulması ve çatışmaların azaltılması, bulimiya belirtilerinin hafifletilmesine yardımcı olabilir.
Aile temelli yaklaşımlar, yalnızca bireyin yeme bozukluğuyla mücadelesine destek olmakla kalmaz, aynı zamanda aile üyelerinin stres ve kaygı düzeylerini de azaltır. Bu durum, tedavi sürecinin daha etkili ve uzun vadeli olmasını sağlar.
Kaynakça
- Lacey, J. (1983). Bulimia nervosa, binge eating, and psychogenic vomiting. British Medical Journal.
- Russell, G. (1979). Bulimia nervosa: an ominous variant of anorexia nervosa. Psychological Medicine
- Amerikan Psikiyatri Birliği, Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı, Beşinci Baskı (DSM-5), Tanı Ölçütleri Başvuru Elkitabı’ndan, çev. Köroğlu E, Hekimler Yayın Birliği, Ankara, 2013.
- Nitsch, A., et al. (2021). Medical complications of bulimia nervosa. Cleveland Clinic Journal of Medicine.
- Mitchell, J. E., Specker, S., & de Zwaan, M. (1991). Comorbidity and medical complications of bulimia nervosa. The Journal of Clinical Psychiatry
- Mehler, P., & Rylander, M. (2015). Bulimia Nervosa – medical complications. Journal of Eating Disorders
- Mitchell, J. ve Karga, S. (2006). Anoreksiya nervoza ve bulimia nervozanın tıbbi komplikasyonları. Psikiyatride Güncel Görüş, 19, 438–443. https://doi.org/10.1097/01.yco.0000228768.79097.3e.
- Russell, G. (1979). Bulimia nervosa: an ominous variant of anorexia nervosa. Psychological Medicine, 9, 429 - 448.
- Tith, R. M., et al. (2019). Association of Bulimia Nervosa With Long-term Risk of Cardiovascular Disease and Mortality Among Women. JAMA Psychiatry.
- Nitsch, A., Dlugosz, H., Gibson, D., & Mehler, P. (2021). Medical complications of bulimia nervosa. Cleveland Clinic Journal of Medicine, 88, 333 - 343.
- Broussard, B. (2005). Women's experiences of bulimia nervosa.. Journal of advanced nursing, 49 1, 43-50 . https://doi.org/10.1111/J.1365-2648.2004.03262.X.
- Trunko, M., Rockwell, R., Curry, E., Runfola, C., & Kaye, W. (2007). Management of Bulimia Nervosa. Women's Health, 3, 255 - 265. https://doi.org/10.2217/17455057.3.2.255.
- Fairburn, C. (1981). A cognitive behavioural approach to the treatment of bulimia. Psychological Medicine, 11, 707 - 711. https://doi.org/10.1017/S0033291700041209.
- Spigset, O., & Hägg, S. (2001). Therapeutic approaches to bulimia nervosa. Expert Opinion on Therapeutic Patents, 11, 463 - 477. https://doi.org/10.1517/13543776.11.3.463.
- Laessle, R., Beumont, P., Butow, P., Lennerts, W., O'connor, M., Pirke, K., Touyz, S., & Waadt, S. (1991). A Comparison of Nutritional Management with Stress Management in the Treatment of Bulimia Nervosa. British Journal of Psychiatry, 159, 250 - 261.
- Sundgot-Borgen, J., Rosenvinge, J., Bahr, R., & Schneider, L. (2002). The effect of exercise, cognitive therapy, and nutritional counseling in treating bulimia nervosa.. Medicine and science in sports and exercise, 34 2, 190-5.
- Smith, A., Hames, J., & Joiner, T. (2013). Status update: maladaptive Facebook usage predicts increases in body dissatisfaction and bulimic symptoms.. Journal of affective disorders, 149 1-3, 235-40 .
- Micanti, F., Spennato, G., Claudio, R., Amoroso, E., D’Ambrosio, M., Saia, V., Barone, A., Tadic, M., Galletta, D., & Vannini, M. (2023). Social media influence on Eating Disorders since COVID-19 pandemic: a pilot study. European Psychiatry, 66, S218 - S218.
- Jordan, G., García, M., Cano, M., Cubo, M., Díez, B., Martín, A., Esteban, P., Sánchez, P., Del Barrio, J., & Ayesa-Arriola, R. (2021). Can social media be beneficial for eating disorders?. European Psychiatry, 64, S703 - S703.
- Lecomte, A., Zerrouk, A., Sibeoni, J., Khan, S., Revah-Levy, A., & Lachal, J. (2019). The role of food in family relationships amongst adolescents with bulimia nervosa: A qualitative study using photo-elicitation. Appetite, 141.
- Stewart, C., Baudinet, J., Hall, R., Fiskå, M., Pretorius, N., Voulgari, S., Hunt, K., Eisler, I., & Simic, M. (2019). Multi-family therapy for bulimia nervosa in adolescence: a pilot study in a community eating disorder service. Eating Disorders, 29, 351 - 367.
