Cadılar Bayramı (Halloween): Kostümler Eşliğinde Korkularla Yüzleşmek

Cadılar Bayramı Nedir? Ne Zaman Kutlanır?

Dünyada bayramların ve özel günlerin uzun zaman öncesine dayanan tarihleri vardır. Cadılar Bayramı adıyla da bilinen Halloween da bunlardan bir tanesi. Cadılar Bayramı, her yıl 31 Ekim'de kutlanan bir festivaldir. Özellikle Amerika Birleşik Devletleri'nde popüler olan Cadılar Bayramı, günümüzde birçok ülkede kutlanmaktadır.

Cadılar Bayramı ne amaçla kutlanır? Cadılar Bayramı eski zamanlardan beri kötü ruhları korkutmak ve hayaletler tarafından tanınmamak için insanların çeşitli ritüellerle kutladığı bir bayram olarak bilinir. Cadılar Bayramı (Halloween), eski zamanlarda insanlar için kış döneminin ve yeni bir yılın başlangıcını ifade edermiş¹.

Günümüzde Cadılar Bayramı, daha çok eğlenceli bir kutlama haline gelmiştir. İnsanlar kostümler giyer, korku temalı partiler düzenler, korku filmleri izler, evlerini dekore eder ve şeker toplama etkinlikleri yaparlar.

Cadılar Bayramı Nasıl Kutlanır?

Bayramlar ve özel günlerin insanları bir araya getirmek gibi bir özelliği vardır. Cadılar Bayramı’nda da insanlar birlikte parti ve etkinlikler organize ederek bir araya gelirler ve sosyalleşirler². Günümüzde partiler, ofislerde veya gece kulüplerinde organize edilir ve insanlar kostümleriyle katılarak Cadılar Bayramı’nı kutlarlar.

Çoğu bayram gibi Cadılar Bayramı’nda da çocuklar ön plandadır. Yetişkinler gibi çocuklar da çeşitli kostümler giyerek insanların kapılarını çalar ve “Şeker mi Şaka mı?” sorusuyla eğlenirler. Karşılığında da para ve şeker ikramlarından alırlar³.

Cadılar Bayramı Psikolojisi

Yenilikler her zaman güzel olmakla birlikte bilinmezdir. Bu bilinmezlikler, belirsizliği ve korkuları da beraberinde getirir. Korkulardan ve belirsizliklerden kaçmanın yollarından bir tanesi de ona karşı koymaktır. Bu korkularımızı korkutmak olabilir, kılık değiştirip onlardan kaçmak olabilir. Cadılar Bayramı da bu ritüellerle dolu bir bayram olarak varlığını sürdürmektedir.

İnsanlar kutlamalar için eski zamanlarda şenlik ateşleri yakarak kötü ruhları korkuttuklarını ve farklı kılıklara girerek de hayaletlerin onları tanımayacağını düşünürmüş¹. İnsanların belirsizliğe ve belirsizliğin içinde olduğunu varsaydıkları hayaletlere ve kötü ruhlara ilişkin oluşturdukları tepkilerin yaygınlaşmasıyla Cadılar Bayramı da gittikçe periler, cadılar, vampirler ve şeytanlar gibi negatif sembollerle ilişkilendirilmeye devam etmiştir.¹.

Cadılar Bayramının Psikolojik Etkileri

Hayaletler, şeytanlar, vampirler, zombiler, kötü ruhlar, periler, cadılar ve daha birçoğu. Peki insanlık olarak Cadılar Bayramı’nda neden bizi olumsuz davranışlara, korku gibi birçok olumsuz duyguya teşvik edecek şeylerin peşine düşeriz?

Korkulardan Haz Almak

Aslında Cadılar Bayramı’nda korkularla yüzleşmenin ve korkmaktan çekinmeden eğlenmenin bir diğer yönüyle korku filmleri izlemekle benzer bir deneyim olduğunu söylemek mümkündür. Korku filmi izlemeyi neden severiz? Korku filmlerini izlerken de hem korkar hem de merakla izlemeye devam ederiz. Kısaca, korku duygusunun haz veren bir tarafının olduğunu söylemek yanlış olmaz⁴.

Korkulardan haz almak aslında bir kişilik özelliğini yansıtıyor olabilir. Bu kişiler yaptıkları aktivitelerde heyecan arayan bir yapıya sahiplerdir. Ne kadar korkutucu olursa olsun diğer insanların aksine yamaç paraşütü veya bungee jumping yaparak eğlenebilirler.

Duygu Denetimi

Başkalarıyla kolayca empati kurabilen kişiler, korkuyla ilişkili bir sahne izlediklerinde kendilerini olayı yaşayanların yerine koyma eğilimlerinden dolayı korku filmlerini ya da korkuyla ilgili deneyimleri yaşamayı tercih etmezler⁴.

Ayrıca, duygu denetimi yüksek olan kişiler de yaşanan bir Cadılar Bayramı deneyimini “sadece bir eğlence” ya da bir korku filmini “yalnızca bir film” olarak değerlendirip eğlenmeye daha müsait olabilirler⁴.

Cadılar Bayramı Kostümleri ve İşlevleri

Cadılar Bayramı kostümleri bu günün en eğlenceli taraflarındandır. Kimileri en iyi Cadılar Bayramı Kostümü yarışmasında birinci olmak, kimileri bir çift olarak uyumlu gözükmek, kimleri de sadece eğlenmek için saatlerce kostüm arayabilir ve hazırlanabilirler.

Cadılar Bayramı kostümleri olumsuz özellikler taşıyan ya da çok ünlü karakterlerin kıyafetleri olabileceği gibi korkutucu yaratıklar da olabilir. Kostüme uygun makyajlar yapılır veya maskeler takılır. Yapılan makyajlar ve giyilen maske ve kostümler de insanlara bir anonimlik kazandırır. Anonimlik de hem yetişkinlere hem de çocuklara daha fazla olumsuz davranış yapma imkânı sağlar. Örneğin Cadılar Bayramı kostümleriyle anonim olan çocuklar daha fazla şeker alma, alkol kullanma veya düşmanca davranma eğilimindedirler^{2, 4}.

Anonimliğin dışında Cadılar Bayramı'nda kostüm giymenin psikolojik olarak rahatlatıcı etkilerinin olduğunu söylemek mümkündür. Psikolojik olarak rahatlatıcı olmasının en önemli sebeplerinden biri benlik duygusundan geçici olarak kaçmayı sağlamasıdır².

Bize ait özel bir görünüşümüzün olması aslında benliğimizin bir parçasıdır. Dolayısıyla davranışlarımızın da benliğimize uyan ve uymayan standartları vardır. Kimse bizi tanımadığında ve biz de bir kostümün arkasına gizlendiğimizde aslında o benlik duygusunu bir kenara bırakıp hareket edebiliyoruz.

Ayrıca Cadılar Bayramı bize giyemediklerimizi giyme ve buna rağmen sosyal olarak kabul edilmeyi sağlar². Sosyal olarak kabul edilmek ve yargılanmadan dilediğimiz gibi giyinmek günlük hayatımızda da her zaman istediğimiz bir şey olduğu için Cadılar Bayramı’nın bu yönüyle bizlere psikolojik açıdan iyi geldiğini söylemek hiç de yanlış sayılmaz!

Tüm bunların yanı sıra Cadılar Bayramı’nda üzerimize kostüm olarak geçirdiğimiz korkular, onlarla yüzleşmemizi sağladığı gibi insani yönümüzün içinde ayıpladığımız ve korktuğumuz tüm özelliklerin bulunduğunu da keşfetmemizi sağlamaktadır.

Cadılar Bayramı’nda Korkularla Dalga Geçmek

Cadılar Bayramı, korkularımızın içeriğini oluşturan konularla ilişkilendirilse bile korkularımızı beslemenin ötesine geçebilir. Hatta eğlenceye ve hayal gücüne zemin hazırlayabilir⁵.

Gündelik hayatta korkular sebebiyle uzak durulan nesne veya unsurlara eğlence maksadıyla yaklaşmak ve hatta korkularla bu yoldan dalga geçebilmek, çocukların hayal gücünü ve yaratıcılığını sağlıklı bir şekilde destekleyebilir.

Cadılar Bayramı’nda ortaya dökülen korkulara baktığımızda aslında gerçekte o an tehdit oluşturmayan korkuların kostümlerle ve maskelerle ifade edilmesinden bahsedebiliriz. Bilindiği üzere Psikoloji Biliminde bir yöntem var: “Maruz Bırakma”.

Bu yöntem, gerçekte var olan korkuların kaynağına bireyleri maruz bırakarak duyulan korkuya dair kişiyi duyarsızlaştırmaya odaklanır. Cadılar Bayramı ise gerçek hayatta karşılaşsak korkacağımız şeylerin kılığına bürünerek onlarla dalga geçtiğimiz ve onlara karşı duyarsızlaştığımız bir bayram olarak görülebilir.

Bir bakıma olmayan korku nesnesine kendimizi maruz bırakmak ve korkularımızla dalga geçmek, korkuyu simüle etmemizi yani rol yaparak yeniden canlandırmamızı sağlar. Bu da güvende olduğumuz hissine dayanarak korku deneyiminden zevk almayı beraberinde getirir. Başka bir deyişle “gerçek bir bedel ödemeden duygularla ve korkularla oynamanın bir yolu”dur ⁶.

Ayrıca korkuları bir tabu haline getirmektense onları bayramın bir parçası haline getirerek yüceltmek ve maruz kalarak eğlenceli bir terapötik etki yaratmak da daha mantıklı görünmektedir. Eğlenceli etkinliklerle tabu haline getirilmiş korkular için sosyal sınırları ve gelenekleri yıkmak ve korkuları o kadar da ciddiye almadığımızı göstermek bize iyi gelmektedir⁷.

Madem öyle o zaman korkularımızı tiye almak için 31 Ekim’i ve Cadılar Bayramı’nı beklememize gerek yok. Günlük hayatta da bunu yapabileceğimiz alanları yaratarak korkularımızı simüle edebilir ve onlarla barışabiliriz. Cadılar Bayramı’nın bize sağladığı terapötik etkiyi hayatımıza taşıyarak kendimiz için güzel bir adım atabiliriz!