Daha iyi hissetmeye bugün başlayın
Siz de 850 bin mutlu danışanımız gibi hayatınızın kontrolünü elinize alın.
Başlayın
Huzursuz Bacak Sendromu Nedir?
Huzursuz Bacak Sendromu, diğer bir adıyla Willis-Ekbom hastalığı, bacaklardaki rahatsız edici hisler sonucunda bacakları hareket ettirmeye yönelik dürtü ve ihtiyaç ile ortaya çıkan kronik bir hareket bozukluğudur1.
Bacağı hareket ettirmek, bacaklardaki rahatsız edici hissin geçici olarak gitmesini sağlar. Rahatsızlık genellikle akşam ya da gece saatlerinde, otururken ya da yatarken görülür.
Huzursuz Bacak Sendromu olan kişiler deneyimlerini tarif etmekte güçlük çekebilirler. Genellikle bacaklarındaki engelleyemedikleri hareket ettirme isteğinden ve acı, yanma ve karıncalanma gibi çok ağrılı olmasa da oldukça huzursuz edici hislerden bahsederler.
Rahatsızlık hissi, dinlenme halindeyken ortaya çıkmaktadır ve genellikle geceleri şiddetlendiği için kişiyi uykusundan uyandırmaktadır. Bu durum, kişinin Kronik Uyku Bozukluğu ve stres yaşamasına da sebep olabilmektedir2.
Huzursuz Bacak Sendromu Vaka Örneği
“45 yaşında bir kadın, kliniğe geldiğinde yıllardır geceleri uykusuzluk çektiğini bildirmiştir. Rahatsızlığı daha detaylı sorgulandığında gece yatarken bacaklarında rahatsızlık hissettiğini söylemiştir. Sadece ayağa kalkıp etrafta dolaştığında rahatladığını ve bacaklarını hareket ettirme ihtiyacı duyduğunu anlatmıştır.”2.
Huzursuz Bacak Sendromu, 1965 yılında Thomas Willis tarafından “öyle bir huzursuzluk ki bir daha uyumanın mümkün olmadığını düşündüren büyük bir işkence” şeklinde tanımlanmıştır. Bu rahatsızlığın belirtilerine ve özelliklerine daha yakından bakalım.
Huzursuz Bacak Sendromunun Belirtileri
Belirtiler genellikle tek bacakta yaşanan rahatsızlık ile başlamaktadır. Bu rahatsızlık, karıncalanma, ürperme, çekme, zonklama, acıma, kaşınma ve elektriklenme gibi ifadelerle tarif edilmektedir.
- En temel belirti karşı konulamaz bir şekilde bacakları hareket ettirme ihtiyacı duyulmasıdır.
- Belirtiler genellikle tek bacakta yaşanan rahatsızlık ile başlamaktadır. Bu rahatsızlık, karıncalanma, ürperme, çekme, zonklama, acıma, kaşınma ve elektriklenme gibi ifadelerle tarif edilmektedir.
- Bacaklarda hissedilen rahatsızlık hissi genelde dinlenme durumunda başlamaktadır. Bu sebeple genellikle akşam ve gece saatlerinde kötüleşir.
- Hastalığın şiddetli görüldüğü kişilerde her iki bacak veya kalça, gövde, kollar ve hatta yüz gibi bedenin diğer kısımlarında da rahatsızlık hissi deneyimlenmektedir1, 3.
- Bacaklardaki rahatsızlık hissi başlangıçta belirgin değilken dinlenme süresinin uzaması ile belirginleşebilir ve belirtiler otururken veya yatarken ortaya çıkabilmektedir.
Belirtilerin ortaya çıkmasına veya rahatlamasına yönelik belirgin bir vücut pozisyonu bulunmamaktadır1. Bahsi geçen semptomlar kimi kişilerde her gün görülürken kimilerinde ara sıra görülebilmektedir.
Benzer şekilde semptomlar hafif ve şiddetli olarak çeşitlilik gösterebilir. Daha şiddetli vakalarda Huzursuz Bacak Sendromu çok daha rahatsız edici olabilir ve kişinin günlük işleyişini ve hayatının akışını aksatabilir.
Huzursuz Bacak Sendromu Yaygınlığı ve Sebepleri
Huzursuz Bacak Sendromu olan kişilerin çoğuna tanı konulamamaktadır, hatta bu kişilerin yalnızca dörtte biri tanı alabilmektedir4, 5. Genel popülasyonda ise yaygınlığının ortalama %5 ila %15 arasında olduğu tahmin edilmektedir4, 6, 7 . Huzursuz Bacak Sendromu erkeklere oranla kadınlarda daha sık görülmektedir4, 8.
Vakaların birçoğunda sendromun açık ve direkt bir sebebi bulunmamaktadır. Kimi nörologlar, sendromun vücudun dopamin adı verilen hormonla nasıl baş ettiği ile ilişkili olabileceğini düşünmektedir. Dopamin hormonu, kas hareketlerinin kontrolünde rol almaktadır. Bu sebeple Huzursuz Bacak Sendromunda söz konusu olan bilinçsiz bacak hareketlerinde dopaminin etkisinin olabileceği düşünülmektedir.
Bazı rahatsızlıklarda Huzursuz Bacak Sendromu böbrek yetmezliği gibi başka bir sağlık sorununun etkisi olarak ortaya çıkmaktadır. Bu durum İkincil Huzursuz Bacak Sendromu olarak adlandırılır. Bunun yanı sıra hamilelik ve Huzursuz Bacak Sendromu arasında bir ilişki olduğu bilinmektedir. Yaklaşık her beş hamile kadından biri hamileliğinin son 3 ayında sendromun belirtilerini göstermektedir ancak bu durumun sebebi henüz tam olarak bilinmemektedir.
Huzursuz Bacak Sendromu Türleri
Huzursuz Bacak Sendromu, ortaya çıkış sebepleri göz önüne alınarak 2 şekilde sınıflandırılmaktadır: Birincil ve İkincil Huzursuz Bacak Sendromu.
Birincil (Primer) Huzursuz Bacak Sendromu
Primer Huzursuz Bacak Sendromu tüm vakaların yaklaşık %70-80’ini oluşturmaktadır. Birincil sendromda genetik geçişten söz etmek mümkündür. Primer Huzursuz Bacak Sendromu yaşayan bireylerin birinci derece akrabalarında ortalama olarak %50-70 civarında bu rahatsızlığın görülebildiği bildirilmiştir2, 10, 11.
Primer sendromda rahatsızlık daha erken yaşlarda başlamaktadır ve genellikle 45 yaş öncesinde tanı konulmaktadır1.
İkincil (Sekonder) Huzursuz Bacak Sendromu
Sekonder Huzursuz Bacak Sendromu, başka rahatsızlıklar ile ilişkili olarak ortaya çıkar. Demir eksikliği, böbrek yetmezliği veya gebelik bunlar arasında yer alır.
Bu klinik durumların düzelmesi ile birlikte Huzursuz Bacak Sendromu semptomlarında düzelme ve bazı kişilerde de semptomların tamamen geçtiği gözlemlenmektedir1, 9.
Huzursuz Bacak Sendromunun Etkileri
Huzursuz Bacak Sendromunun belirtileri ve etkileri sonucunda kişinin yaşam kalitesi düşebilir; kaygı ve uykusuzluk gibi psikolojik sorunları arttırabilir.
Yaşam Kalitesi
Yapılan araştırmalara göre Huzursuz Bacak Sendromu yaşayan bireyler, daha fazla uyku sorunu ve bu rahatsızlığı yaşamayan kişilere oranla daha kötü bir sağlık durumu bildirmişlerdir12, 14. Sendrom, bireylerde hastalık yükü oluşturmaktadır ve rahatsızlığı hafif düzeyde yaşayanlar bile yaşam kalitelerinin düşük olduğunu dile getirmektedir12.
Uykusuzluk Hastalığı (İnsomnia)
Şiddetli bir şekilde devam eden Huzursuz Bacak Sendromunun belirgin ve rahatsız edici düzeyde uykusuzluğa sebep olduğunu gösteren pek çok çalışma yapılmıştır. Yapılan çeşitli anket ve görüşme çalışmaları ile Huzursuz Bacak Sendromu yaşayan kişilerin yarısından fazlasının uykuya dalmada ve uykuyu sürdürmede sıkıntılar yaşadığı tutarlı bir şekilde gösterilmiştir12.
Depresyon ve Anksiyete
Yapılan çalışmalar, Huzursuz Bacak Sendromu olan kişilerde anksiyete ve depresyon yaygınlığının daha yüksek düzeyde olduğunu göstermiştir. Özellikle 60 yaş üstü kişilerle yapılan çalışmalarda Huzursuz Bacak Sendromu yaşayan erkeklerde depresyon riskinin arttığı görülmektedir12, 15, 16.
Kronik bir rahatsızlığa sahip olmak, uyuyamamak, dinlenmiş hissetmemek ve bu rahatsızlığın sürekli bir şekilde devam etmesi bireylerin kaygı ve stres seviyelerinin artmasına neden olabilmektedir.
Kalp-Damar Rahatsızlıkları
Huzursuz Bacak Sendromuna sahip bireyler arasında önemli oranda daha yüksek hipertansiyon, diyabet ve kalp hastalığı riski olduğu görülmektedir12, 17.
Hamilelik ve Huzursuz Bacak Sendromu
Huzursuz Bacak Sendromu, hamile kadınların yaklaşık olarak %2.9-3.2’sini etkileyen en yaygın hareket bozukluklarından birisidir18, 19. Genel olarak hamilelik esnasında farmakolojik tedavi önerilmediği için önlemler hamilelik öncesinde alınmalıdır.
Örneğin demir eksikliği ile gebelik esnasında gelişen Huzursuz Bacak Sendromu arasında anlamlı bir ilişki vardır. Bu sebeple hamilelik öncesinde kişideki demir depolarının yenilenmesiyle önlem alınabilir18, 20.
Çocuklarda Huzursuz Bacak Sendromu
Çocuklukta Huzursuz Bacak Sendromu, hastalığın semptomlarını tarif edememeleri gibi sebeplerle tespit edilemeyebilir. Sendrom, okul çağındaki çocukların %1.9’unda ve ergenlerin %2’sinde görülmektedir. Fakat bu rahatsızlık yaş gruplarına bağlı olarak ya yetersiz teşhis sebebiyle ya da gelişimsel dönemleri sebebiyle diğer bozukluklara atfedilme eğilimindedir18, 21.
Huzursuz Bacak Sendromu Tedavisi
İlaç içermeyen tedavi sürecinde kişisel bakım ve yaşam tarzında yapılan değişiklikler oldukça önemlidir. Bu anlamda tavsiye edilenler:
- Gündüz şekerlemelerinden kaçınmak
- Her gün benzer saatlerde uyayıp uyanmak
- Düzenli beslenme ve sağlıklı kiloyu korumaya dikkat etme
- Orta ayarda egzersizler (alt bacak direncine yönelik hareketler, yürüyüş yapmak, aerobik egzersizleri)
- Huzursuz Bacak Sendromunu tetikleyebilecek nikotin, kafein ve alkolden uzak durmak
Bunların yanı sıra Huzursuz Bacak Sendromunun tedavisi kimi zaman ilişkili rahatsızlığın giderilmesi ile sağlanmaktadır. Örneğin, diyabet veya demir eksikliği gibi ilişkili bir sağlık sorunu varsa bu sorunun bulunması ve tedavi edilmesi ile sendromun belirtileri azaltılabilir.
Sonuç olarak Huzursuz Bacak Sendromu şiddetli veya dirençli bir seyir izliyorsa rahatsızlığı yönetmek zorlayıcı olabilmektedir. Uygun tedavi seçeneklerini belirlemenin yanı sıra semptomları kötüleştiren faktörlerin tespit edilmesi de bu noktada oldukça faydalı olacaktır18.
Sendromun kişinin hayatında yol açabileceği negatif etkiler düşünüldüğünde bu süreçte profesyonel bir mental sağlık desteği almanın önemli olduğu görülmektedir.
Fiziksel tedavinin yanı sıra, uykuyu ve beslenmeyi düzene sokmak, rahatsızlıkla ilgili sorunları ve endişeleri paylaşmak, hayatını yolun koymak gibi alanlarda bir terapistle birlikte çalışmak kişinin sürecini kolaylaştıracaktır.
Hiwell online terapi uygulamasında farklı uzmanlık alanları bulunan 500’den fazla uzman online psikolog yaşadığınız sorunlarda size destek olmak için hazır.
Kaynakça
- Bilgilisoy Filiz, M., &, Çakır, T. (2015). Güncel tanı kriterleri ile huzursuz bacak sendromu.
- Earley, C. J. (2003). Restless legs syndrome. New England Journal of Medicine, 348(21), 2103-2109.
- Allen RP. Controversies and challenges in defining the etiology and pathophysiology of restless legs syndrome. Am J Med 2007;120 1 Suppl 1:S13-21.
- Acar, S., & AM, G. (2005). Huzursuz bacak sendromunda genetik. Türkiye Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Dergisi, 51, 156-60.
- van de Vijver DAMC, Walley T, Petri H. Epidemiology of restless legs syndrome as diagnosed in UK primary care. Sleep Med 2004;5:435-40.
- Phillips B, Young T, Finn L, Asher K, Hening WA, Purvis C. Epidemiology of restless legs symptoms in adults. Arch Intern Med 2000;160(14):2137-41
- Hening W, Walters AS, Allen RP, Montplaisir J, Myers A, FeriniStrambi L. Impact, diagnosis and treatment of restless legs syndrome (RLS) in a primary care population: the REST (RLS epidemiology, symptoms, and treatment) primary care study. Sleep Med 2004;5:237-46
- Rothdach AJ, Trenkwalder C, Haberstock J, Keil U, Berger K. Prevalence and risk factors of RLS in an elderly population: the MEMO study. Memory and morbidity in Augsburg elderly. Neurology 2000;54:1064-8
- Kushida CA. Clinical presentation, diagnosis and quality of life issues in restless legs
- Patrick L. Restless legs syndrome. Pathophysiology and the role of iron and folate. Altern Med Rev 2007;12:101-11. 18.
- Tan BK. Genetics of restless legs syndrome: evidence for a hereditary disorder. J Neurol 2007;254(Suppl 5):68-73.
- Earley, C. J., & Silber, M. H. (2010). Restless legs syndrome: understanding its consequences and the need for better treatment. Sleep medicine, 11(9), 807-815.
- Allen RP, Stillman P, Myers AJ. Physician-diagnosed restless legs syndrome in a large sample of primary medical care patients in Western Europe: prevalence and characteristics. Sleep Med 2010;11:31–7
- Berger K, Luedemann J, Trenkwalder C, John U, Kessler C. Sex and the risk of restless legs syndrome in the general population. Arch Intern Med 2004;164:196–202
- Rothdach AJ, Trenkwalder C, Haberstock J, Keil U, Berger K. Prevalence and risk factors of RLS in an elderly population: the MEMO study. Memory and Morbidity in Augsburg Elderly. Neurology 2000;54:1064–8. [23]
- Sukegawa T, Itoga M, Seno H, et al. Sleep disturbances and depression in the elderly in Japan. Psychiatry Clin Neurosci 2003;57:265–70
- Winkelman JW, Shahar E, Sharief I, Gottlieb DJ. Association of restless legs syndrome and cardiovascular disease in the Sleep Heart Health Study. Neurology 2008;70:35–42
- Wijemanne, S., & Jankovic, J. (2015). Restless legs syndrome: clinical presentation diagnosis and treatment. Sleep medicine, 16(6), 678-690.
- Srivanitchapoom P, Pandey S, Hallett M. Restless legs syndrome and pregnancy: A review. Parkinsonism Relat Disord 2014;20:716–22.
- Manconi M, Ferini-Strambi L. Restless legs syndrome among pregnant women. Sleep 2004;27:350. Author reply 1.
- Picchietti D, Allen RP, Walters AS, et al. Restless legs syndrome: prevalence and impact in children and adolescents – the Peds REST study. Pediatrics 2007;120:253–66.
