Kaçıngan Bağlanma Stili: İlişkilerdeki Zorlukları Anlama ve Güvenli Bağlanma Yolları

Kaçıngan Bağlanma Nedir?

Kaçıngan bağlanma stili, duygusal bağlanma ve ilişkilerde kendini ifade etme konusunda zorluklar yaşayan kişilerde sıkça görülen bir durumdur. Bu kişiler ilişkilerini, yakınlıkları duygusal ve fiziksel olarak kısıtlayıcı, rahatsız edici bulur. Kendilerini “özgür ruh”, “yalnız yolcu” gibi kelimelerle tanımlar ve bir ilişki içinde olsalar hatta o ilişkiye kendilerini adamış bile olsalar, karşılarındaki insanı hep belli sınırlarda, bir mesafede tutmaya çalışırlar.

Kaçıngan Bağlanan Kişiler Nasıl Davranır?

Kaçıngan bağlanan kişi, ihtiyaç duymayı ve partnerine bağlı olmayı küçümser ve bunu kısıtlayıcı bir hayat şeklinde anlatabilir. Kaçınganlar duyguları noktasında çok net değildirler, karşı taraf onları duyguları noktasında sorgular ve açıklama beklerken, kaçıngan bağlanan kişiler karmaşık bir zihin yapısında, iletişime genellikle kapalıdırlar.

Açıklama yapmanın ve seviyeli tartışmanın çözümsüz olacağına, bir kavgadan farklı olmadığına inanırlar. Konuşmaları olumsuz algılama ve detaylardan kaçma eğilimleri vardır. Partnerlerini bağımlı, muhtaç, korkan ve hızlı davranan bireyler olarak tanımlar.

Bazı çalışmalara göre bu bağlanma stili diğer temel bağlanma stilleri gibi bir savunma mekanizması olarak kullanılır. Ne kadar ilişki, bağlılık ve yakınlık korkutucu olsa da, hayatlarına birini almayı seçip onları tetikleyecek kısıtlayıcı davranışlar gördükçe bu mekanizmayı devreye sokuyor olabilirler. Sevgiyi bir kol mesafesinde tutan kişilerdir.

Hayatlarında birini isteyip bir o kadar da kendilerinden uzak tutmanın inanç ve bakış açısıyla ciddi bir ilişkisi vardır. Özgür hissetmediklerinde kaygılı partneri devre dışı bırakmak onlar için güvenli alan yaratır. İlişkilere dair net doğruları ve ilişki kalıpları vardır.

Kaçıngan Bağlanma Örnekleri

X: 40 yaşında erkek, 5 yıllık bir ilişkisi var. Özgürlüğüne düşkün ve evlenmek istemiyor. Partneri ile birbirlerini seviyorlar fakat X ilişkisinde bir şeylerin yolunda gitmediğini hissediyor. Alttan alta tatmin olmadığı bir durum var. Ara ara ilişkiler nasıl heyecan vermeli diye düşünüyor ve bu heyecanı bulabileceği, daha iyi birinin dışarıda bir yerlerde olduğunu düşünüyor.

Y:30 yaşında kadın, ciddi bir ilişki istiyor. Tam olarak ne istediğini bildiğini ve doğru kişiyi beklediğini belirtiyor. 30-35 yaşında, iyi bir işi, kariyeri olan, sık sık seyahat eden, yurt dışında yaşamak isteyen, ailesi ile sınırlar çizebilen, sosyal çevresi geniş, sevdiği hobileri düzenli devam ettiren birini istiyor.

Z: 40 yaşında erkek, 24 yıldır ilk görüşte aşık olduğu kadınla evli. İlk çocuklarından sonra kapana kısılmış hissetmiş ve yalnız zaman geçirebilecek bir fırsat kolluyor. Bol bol tek başına plan yapıp memlekete gidip kendine özgür alanlar yaratıyor, ilişkide bireysel taraf kendisi.

Bu 3 örnekte de ilişkisi olsun veya olmasın kaçıngan bağlanma stili kendini gösteriyor diyebiliriz. Kaçıngan bağlanan kişiler ilişki içindeyken derin yalnızlık hissedip ilişkileri yoksa potansiyel adaylarda kusur ararlar. Aslında kabul edemedikleri, bağ kurmaya izin vermek ve iyi giden bir durumu sabote etmemek olacaktır.

Kaçıngan bağlanıyorsanız ilişkiye izin verirsiniz fakat zihninizin derinliklerinde hep bir kusur arama ve kaçış planları vardır. “Hem biri olsun, hem de bana yakın olmasın.” İlişkiyi sabote etmek kaçıngan bağlananların sıklıkla yaptığı bir durumdur. Zaten ilişkiye dair bir inançları olmadığından ve istemediklerinden, ya zor bir partneri seçer, ya kusur arar ya da karşı tarafın ayrılmasını beklerler.

Kaçıngan bağlanan bireylerin savunma, haklı çıkma ve sabotaj girişimlerine örnek vermemiz gerekirse güvensizlik-sadakatsizlik yaratma, duygularda açık olmama, fiziksel yakınlıktan kaçınma, sık sık eski sevgiliyi anma, gizemli davranışlar, imkansız partneri seçme (evli olması gibi), işler yolunda gitse de uzaklaşma gibi örnekler verebiliriz. Bu davranışları yapmaları, sonunda “özgür yolcu” olmalarını destekleyecektir.

Kaçıngan Bağlanma Gösteren Bir Kişi Nasıl Güvenli Bağlanmaya Geçebilir?

Kaçıngan bağlanan kişi bu durum ile baş etmekte zorluk yaşayabilir fakat bu stili ile güvenli bağlanma yolları keşfedebilir. Güvenli bağlanacağı bir partneri olduğunda aşağıdaki adımları takip edebilir.

1. Kaçıngan bağlanma savunma mekanizmasını ve sabote girişimlerini fark edin.

Dürtüsel davranmak, aniden karşınızdaki kişiden soğumak, doğru kişi olmadığını iddia etmek gibi durumlar ilişkiyi sabote etme girişimleri olabilir. İlk başta harika ve doğru kişi diye düşündüğünüz biri, neden bir anda uzaklaşmak istediğiniz birisi haline gelsin? Bu durumun içindeki çarpık inanç sistemini fark etmek iyileştirici olabilir.

2. Davranışları kusurlu veya yanlış yorumlamaktan kaçının.

Bazen bir tartışmanın içinde partnerimizin davranışları ve niyetlerini olumsuz değerlendiriyoruz. Zihin okumak, karşı tarafın kast etmediği şeyleri yorumlamak zihnin kendi kendini aldatmasıdır. Kaçıngan davranmak için kusur listesi tutmak ve kendimizi haklı gösterecek kanıtlar tutmak söz konusu olabilir.

Hayalet eski sevgili ile kıyaslayarak, o da böyle yapardı demek ciddi bir hale gelebilir veya eski sevgiliyi fazla idealize edip şu anki yaşantıyı olumsuz değerlendirmek de başka bir ihtimaldir.

3. Partnerinizdeki güçlü yönleri bulun ve ilişkide memnuniyet analizi yapın.

Partnerinizle ilgili olumlu düşünme eğiliminde olun. Kaçıngan birey hep olumsuz yönlere odaklanabilir fakat başta hayran olduğu olumlu davranışları, memnun olunan tarafları düşünmek güzel bir analiz olabilmektedir. Birlikte yapılan güzel şeyleri çoğaltmak kaçıngan bağlanan kişilerin dürtüsel davranışlarını azaltır. Bu kişiyi neden hayatımıza aldık? Her gün bir yeni detayı fark etmek sabotajı engelleyecektir.

4. Kendi kendine yetme duygusunu azaltın.

Kaçıngan bağlanan kişiler yukarıda da bahsettiğimiz gibi özgür ruhlar, yalnız yolculardır. Dolayısıyla kendi kendine yetme, sınır koyma gibi eğilimleri olur. Özgürlükleri her tehdit edildiğinde bağımsız olma vurguları ortaya çıkar.

5. Doğru kişi (The One) vardır algısını hayatınızdan çıkarın.

Herkesin bir ruh eşi, elmanın ikinci yarısı, mükemmel uyum sağlayacağına inandığı biri vardır. Hayatlarında biri varken kendilerini 2. maddede belirtilen durumlar gibi kusur ararken bulup idealize ettikleri bir yere gitme eğilimleri olabilir. “Ruh eşi”, “doğru kişi”, “mükemmel partner” var olabilir fakat böyle biri gelene kadar partner havuzundaki kişinin size yaklaşmasına izin vermek, o kişiye açık olup özel partner haline gelen ilişkiyi inşa etmek de mümkün olabilir.

Kaygılı - Kaçıngan Kapanından Çıkmak

Duygu-Davranış-Düşünce (3D) Kaydı

Kaygılı Bağlanan Birey 3D Kaydı

Düşünceler:

• Onunla hemen konuşmalıyım.
• Kesin beni terk ediyor.
• Bir şeyler ters gitti biliyordum.
• Ben bir hata yaptım.
• Benim ilişkilerim hep böyle.
• Sağlıklı bir ilişkim olmayacak.

Duygular:

korku, reddedilmişlik, suçlu, huzursuz, sevilmeyen, yalnız, yetersiz

Davranışlar:

trip, kavga çıkarmak, peşe düşmek, ulaşmaya çalışmak

Kaçıngan Bağlanan Birey 3D Kaydı

Düşünceler:

• Beni sinir etmeye çalışıyor.
• Hayatımı kontrol ediyor.
• Bana uygun değildi belli oldu.
• Tek başıma daha iyiyim.
• Doğru kişi bana böyle davranmazdı.
• Eski sevgilim bile daha iyiydi.

Duygular:

şüpheci, soğuk, öfkeli, içe dönük, yorgun, alıngan

Davranışlar:

trip, eleştirmek, düşmanca davranış, yok saymak, görüşmeleri azaltmak

Bu iki kişinin bir araya geldiğini düşünelim. Kaçan ve peşe düşen / kaygılı-kaçıngan kapanını açıkça görürüz. Kişiler bağlanma stilini seanslarımızda anladıkça ve farkındalık kazandıkça, daha yapıcı davranabilir ve ilişki daha olumlu ilerleyebilir. Bu bağlanma şeklinin oraya nasıl yerleştiğini anlamak, kişisel travmalar, aile dinamikleri, geçmiş deneyimler önemlidir.

İkinci adım, duygusal farkındalık artırmaktır. Duygular konuşulduğunda ve ihtiyaçlar dile getirildiğinde iki tarafın da beklentileri uyuşursa güven inşa edilebilir. Güvenli bağlanma, duygularda netlik ve açık iletişimden geçer. Kökte yatan nedenleri anladıkça ve kişi kendisine yardımcı olacak başa çıkma yolları buldukça güvenli bağlanma yolları keşfedilebilir. Duygusal farkındalığı geliştirmek, güven oluşturmak, duygusal ifade etme becerisi geliştirmek ve terapi desteği almak önemli adımlardan bazılarıdır.