Endorfin Nedir? Endorfin Ne İşe Yarar ve Nasıl Artar?

Endorfin Nedir?

Endorfin hormonu nedir? Endorfin vücudumuzun stres, ağrı veya acı durumlarında ürettiği bir kimyasaldır. Endorfinler ağrıyı gidermeye, stresi azaltmaya ve esenlik duygusu geliştirmeye yardımcı olur. Aynı zamanda egzersiz, yemek yeme, cinsellik gibi haz veren aktiviteler sırasında da salgılanır. Endorfin salgılanırken daha az acı hissederiz ve stres seviyemizde düşüş olur. Bu nedenle bir maç esnasında aldığımız bir darbenin acısı o anın heyecanıyla değil daha sonra anlaşılır.

En bilindik mutluluk hormonu olan endorfin, nöronlar arası sinyalleri iletmeye yarayan bir nörotransmitter olarak karşımıza çıkar³. Merkezi sinir sisteminin önemli parçası olan nörotransmitterler, gelen sinyalleri yani komutları yakınlarındaki nöronlara hızlıca iletebilirken gerekli durumlarda bu sinyalleri baskılama görevini de üstlenirler. Bu sayede endorfin hormonu, salgılandığı sırada hem mutluluk hissini artırmak hem de acı hissini azaltmaktan sorumludur⁴.

Endorfinin vücutta üretildiği birden fazla yer vardır:

• Hipofiz bezi
• Omurilik
• Beyin
• Çevresel sinir sistemi

Farklı türleri olan endorfinin her bir türü farklı bir amaca hizmet eder. Bunlardan bazılarının acıyı hafifletmek noktasında morfinden bile daha etkili olduğu bilinir⁵.

Mutluluk Veren Hormonlar

Çeşitli durum ve olaylara karşı bedenimizde oluşan farklı kimyasal reaksiyonlarla birlikte duygular açığa çıkar. Bu reaksiyonlar hem negatif hem de pozitif duyguların oluşmasından sorumludur. Öfke ve üzüntü gibi duygular negatif yüklü, heyecan ve mutluluk gibi duygular pozitif olarak karşımıza çıkar. Duygularımızın yelpazesi oldukça geniş olmakla birlikte en temel duygulardan biri de mutluluktur.

Mutluluk, hem fiziksel hem de psikolojik olarak iyi hissettiren bir duygu halidir¹. Memnun olduğumuz ve bize keyifli hissettiren bu duygunun vücudumuzda hissedilmesi fizyolojik bir sürecin ürünüdür. Bedenimize mutluluk salgılayan hormonlar sayesinde bu duyguyu hisseder ve öğreniriz. Mutluluk hormonu olarak bilinen dört hormon ise aşağıdaki gibidir²:

• Endorfin
• Serotonin
• Dopamin
• Oksitosin

Coşku dolu olduğumuz anlarda bu hormonlar sayesinde mutluluk salgılanır ve yerimizde duramadığımız bir enerji ile hormonlar etkilerini gösterir.

Endorfin Nasıl Artar?

Endorfin hormonu, beslenme ve yaşam şeklimize göre artırabileceğimiz bir hormondur. Endorfin hormonunun salgılanmasını artırmak için aşağıdaki ipuçlarından faydalanabilirsiniz⁶:

• Yüksek tempolu ve yorucu egzersiz yapmak
• Sevdiğiniz türde müzik dinlemek
• Meditasyon yaparak vücudun savaş/kaç tepkisini azaltmak
• Masaj yaptırmak
• Baharatlı yiyecekler tüketmek
• Dişleri göstererek ve ağzı açarak gülmek
• Mutluluk hormonu nasıl salgılanır denince akla ilk gelen gıda olan bitter çikolatadan küçük bir parça yemek
• Ayakkabıları çıkararak ve dışarıda, zemine dokunarak yürüyüş yapmak
• Sevdiğiniz kişilerle keyifli vakit geçirmek, sağlıklı sosyal ilişkiler kurmak

Endorfin ve Serotonin Arasındaki Fark

Bir başka mutluluk hormonu olarak bilinen serotonin, sıklıkla endorfin hormonunun yerine kullanılsa da aralarında benzerlikler ve farklılıklar bulunur. Serotonin hormonu, mutluluk ve coşku sağlaması açısından endorfin ile benzer özellikler taşır.

Depresyonu önlemede yardımcı olan serotonin hem uykuyu hem de iştahı düzenlemede etkilidir⁷. Fakat endorfinden farklı olarak acı hissini bastırmak yerine damarların geçirgenliğini artırarak iltihaplanma ve alerjik reaksiyonlar gösterme durumlarında da etkilidir⁸.

Serotonin, endorfinden farklı görevler üstlense de bir mutluluk hormonu olarak yararları oldukça fazladır. Serotonini artırmanın yöntemleri de endorfin hormonundan farklıdır. Aşağıda serotonin hormonunu nasıl artırabileceğinize dair ipuçları bulabilirsiniz³:

• Güneş ışığı ve D vitamini alın.
• Mutlu hissettiren yerleri, kişileri ve anıları düşünün.
• Soya fasülyesi, inek sütü, ceviz, mısır, muz gibi triptofan içeren besinleri tüketin.
• Kendinizi yormayacak fakat vücudunuzu hareket halinde tutacak egzersizler yapın.
• Sağlıklı kilo aralığınızdan çıkmamaya özen gösterin.

Endorfin Hormonunun Psikolojik Önemi

Pozitif psikoloji literatüründe ele alınmaya başlanan mutluluk, ortaya çıkış şekli ile karmaşık ve yoruma açık bir kavramdır. Hangi durumların mutlu hissetmemizi sağladığı, mutlu hissetmediğimiz takdirde neler olacağı ve bireysel olarak mutlu olma çabasını nasıl göstereceğimiz aslında bir tartışma konusudur.

Fizyolojik açıdan bakıldığında ise vücudumuzun salgıladığı hormonlar sayesinde mutluluk, daha somut bir kavram olarak karşımıza çıkar. Endorfin hormonu, vücudumuzdaki kimyasal tepkimeler sonucunda mutlu hissedip hissetmediğimiz durumlar için büyük rol oynar.

Stres seviyesini azaltan ve mutlu hissetmeyi sağlayan endorfin, salgılandığı anda hem fiziksel hem de psikolojik açıdan değişikliklere sebep olur. Bununla birlikte hissedilen acıyı da azaltan endorfin, depresyon sürecindeki bir kişinin direncini artırmak ve dengeli bir duygu durumuna gelmesini sağlamak açısından önemli bir destekleyicidir.

Çeşitli yöntemlerle endorfin seviyesini artırabilmek aslında mutlu hissetmenin karmaşık olduğu kadar ulaşılabilir bir durum olduğunu da gösterir. Vücudunun ihtiyaçlarını gözeten ve bunun için çaba gösteren kişiler, mutlu hissetmenin ve acısını azaltmanın en doğal yöntemi olarak endorfin hormonunu artırmaya yönelik uğraş gösterir.

Kaynakça

1. Jacobsen, B. (2007). What is happiness?. Existential Analysis: Journal of the Society for Existential Analysis, 18(1).
2. Dfarhud, D., Malmir, M., & Khanahmadi, M. (2014). Happiness & health: the biological factors-systematic review article. Iranian journal of public health, 43(11), 1468.
3. Александрович, П. С. (2018). Hormones of Happiness.
4. Ghosh, S. K. (2018). Happy hormones at work: applying the learnings from neuroscience to improve and sustain workplace happiness. NHRD Network Journal, 11(4), 83-92.
5. Breuning, L. G. (2012). Meet your happy chemicals. System Integrity Press.
6. Huten, A. ENDORPHINS: HAPPY HORMONE!.
7. Argyle, M. (2013). The psychology of happiness. Routledge.
8. Veenhoven, R. (1989). Conclusions (Chapter 11) of" How harmful is happiness? Consequences of enjoying life or not".