Narsisizmi Şema Kuramıyla Anlamak

Narsizmi Şema Modeliyle Anlamak

Narsizm, kişinin oldukça bencil olduğu, her şeyi kendisine hak gördüğü ve diğerlerini küçümseyen bir tavırla davranmasıyla karşımıza çıkar. Narsist olarak adlandırılan bu kişilerin diğer insanların duygularını anlama becerisi düşüktür. Onlar için birine gerçek bir ilgi ve şefkat göstermek zordur. En önem verdikleri şey toplumdaki statüleridir. Mükemmel bir imaj çizmeye ve bunu korumaya çalışırlar.

Narsizmin Temelleri

Çocuklukta kural ve sınırların olmaması veya azlığı ile kural ve sınırları aşmanın sonuçlarının belirsiz olması dolayısıyla narsizm gelişebilir. Net olmayan kural ve sınırlar sebebiyle çocuk yaşadığı herhangi bir rahatsızlık/engellenmişlik durumunda bunu nasıl yöneteceğini öğrenememiş olur. Bu her istediği yapılarak şımartılmış çocuk, yetişkinlik hayatında da aynı ortamı bekleyerek, her şeyi kendisine hak gören, diğerlerinden üstün olduklarına inanan ve diğerlerinin ihtiyaçlarını görmeyen bireyler olabilirler.

Narsizmin gelişmesine sebep olan bir diğer durum ise ebeveynlerin çocuklarının sıkıntı çekmemesi için çok fazla kontrol ve müdahalede bulunmuş olmaları olabilir. Ebeveynler çocuğun hayattaki görevleri ve rolleri ile ilgili çocuğa rehberlik etmek ve çocuğu cesaretlendirmek yerine her şeyi onun için onun yerine yapmışlardır. Bu ebeveynlere bağımlı kılınmış çocuk, yetişkinlik hayatında yetersizlik duyguları ile boğuşarak başkalarına bağımlı bir hale gelebilir. Tüm ihtiyaçlarının başkaları tarafından giderilmesi gerektiğine inanan bireyler olabilirler.

Son olarak narsizmin gelişmesindeki bir diğer sebep ise çocuğun ilgi ve sevginin koşullu verildiği bir ortamda yetişmesi olabilir. Çocuğun sevilmesi koşullara veya performansa dayalıdır. Çocuktan hep en iyi ve mükemmel olması beklenir. Aksi durumda çocuğa yetersiz ve sevilmez olduğu mesajı verilir. Ebeveynler sıklıkla eleştirel ve talepkârdır. Bu şekilde koşulsuz sevgiden mahrum bırakılmış çocuk, yetişkinlikte bencil bir tavırla, kusurluluk ve utanç duygularıyla dolu olarak bir imaj kaygısıyla davranabilirler.

Neticede narsistler herkesin ihtiyaç duyduğu koşulsuz ilgi ve sevgi ile güvenli bir sığınağın özlemi içinde yaşamını alaycı, bencil ve kendiyle övünerek sürdürebilir. Kendinin bile farkında olmadığı gerçek bir bağ arzusuyla büyüklenmeci bir tavırla davranan ve ilgi çekmeye çalışan biri gibi görülebilir.

Narsizmi Şema Modelinden Anlamak

Bir çocuk ilgi ve sevgi görmeden, düzenli olarak eleştirildiği ve değersizleştirildiği bir evde büyürse kusurluluk şeması geliştirir. Bu şema olduğunda kişi kendini sevilmez ve değersiz hisseder. Kusurluluk ve utanç duygularıyla dolu olur. Bu duygularını kapatmak için bir alanda üstün performans gösterir ve bununla ilgili onay bekler.

Bu çocukta aynı zamanda duygusal yoksunluk şeması da vardır. Her çocuğun ihtiyacı olan ilgi, sevgi ve şefkati alamamıştır. Sonuç olarak hiç kimsenin onu gerçekten sevip duygusal ihtiyaçlarını karşılayabilecek bir bağ kurabileceğine inanmaz. Gerçek bir sevgi bağı yerine kusursuzluk, başarı ve bağımsızlık peşinde koşar.

Ayrıca, kuşkuculuk ve boyun eğicilik şemaları da gelişmiştir. Ebeveynleri çocuğun ihtiyaçlarını görmezden gelip, çocuğun ebeveynlerinin taleplerini karşılamasını beklemiştir. Kişi insanların onu kullandığına inanır ve gerçek bir yakınlıktan kaçınır. Yönet yoksa yönetilirsin inancı vardır ve yöneten olmayı seçer.

Böylesine yalnızlık ve utanç duygularıyla geçmiş bir çocukluk içselleşir, narsizm olarak karşımıza çıkar. Tüm bu şemalar hayat boyu durmadan tekrar eder.

Narsist Eğilimlerimizle Nasıl Mücadele Ederiz?

Kaynakça

1. Behary, W.T. (2014). Narsistle Ateşkes, Psikonet Yayınları,İstanbul.
2. Young, J. E. & Klosko, J.S. (2011). Hayatı Yeniden Keşfedin, Psikonet Yayınları, İstanbul.