Daha iyi hissetmeye bugün başlayın
Siz de 850 bin mutlu danışanımız gibi hayatınızın kontrolünü elinize alın.
Başlayın
Sosyalleşmek Nedir?
Sosyalleşmek, bağ ve iletişim kurmak ve keyifli zaman geçirmek için diğer insanlarla zaman geçirmek anlamına gelmektedir. Sosyalleşme hayat boyu devam eden bir öğrenme sürecidir. İnsanın doğduğu andan itibaren başlayan ve ömür boyu devam eden bu süreç okul, aile, toplumsal grupların aracılığıyla toplumun değerlerini içselleştirme süreci olarak da tanımlanabilmektedir1.
İnsan doğasında sosyal olmak vardır. İnsanın toplumun dışında tek başına yaşaması oldukça zordur çünkü toplumun dışında ve tek başına olan bir birey biyolojik, psikolojik ve sosyal ihtiyaçlarını karşılayamaz. Biyolojik varlığını sürdürebilse dahi konuşmak, iletişim kurmak, zihinsel gelişim, duygu kontrolü gibi birçok insani özelliği kazanamaz. İnsanın zihinsel, duygusal ve davranışsal yapısının gelişmesi sosyalleşme ile gerçekleşmektedir 5.
İnsanlar sosyalleşme sürecinde toplumun normlarını öğrenip içselleştirmekte ve anne, arkadaş, evlat, eş, çalışan gibi rollerin gerekliliklerini yerine getirmeyi öğrenmektedir. Sosyalleşme süreci hem bireyi hem de toplumu oldukça derinden ilgilendirmektedir5.
Sosyalleşme ömür boyu süren bir durum olsa da yoğunluğu ve hızı ömür boyunca değişmektedir. Hayatın çocukluk ve gençlik olarak bilinen ilk dönemlerinde artan sosyalleşme ileri dönemlerde azalmaktadır. Çoğu insan azalan sosyalliğin ardından belirli sıkıntılar yaşamaktadır. Bu sıkıntılar ise insanları “Nasıl sosyalleşilir?” sorusuna ve sosyalleşmek için daha fazla çaba sarf etmeye itmektedir. Sosyalliğin insan psikolojisi için yararı oldukça fazladır ve sosyalliğin insanın psikolojik iyilik haline fazlaca etkisi bulunmaktadır.
Sosyalleşmek Neden Önemlidir?
İnsan yapısı gereği ve evrimsel olarak yalnız olamayan bir canlıdır. İnsan zihninin gelişmesi için sosyalleşmeye ve diğer insanlara ihtiyacı bulunmaktadır. Sosyalleşmenin insan sağlığına önemi uzun zamandır araştırmacıları çeken bir konu olmuştur. Bu konuda yapılan araştırmalar sosyalleşmenin insan sağlığına olan yararlarından bahsetmekte ve sosyal anlamda daha zayıf kişilerin yaşayabileceği fiziksel ve mental zorluklardan bahsetmektedir4.
İnsanlar sosyalleşme sayesinde insani nitelikler kazanmakta, yaşam tarzlarını şekillendirmekte, geçmiş deneyimlerinden yola çıkarak yeni adımlar atmakta ve risklerden uzak durmaktadırlar5. Sosyalliğin insanın mental ve fiziksel iyiliğine pozitif etkileri olmaktadır.
Sosyalleşmenin Psikolojik Etkileri
En basit açıklamasıyla sosyallik insanlara kimlik gelişimi, sosyal becerilerin gelişimi, duygusal destek ve aitlik hissi gibi konularda yardımcı olmaktadır. Gözlem yoluyla öğrenen bir canlı olan insan, sosyal etkileşimleri sayesinde kendi kimliğini, fikirlerini ve davranışlarını oturtmaktadır. Yaşamın ilk yıllarından itibaren konuşmayı dahi gözlemleme yoluyla öğrenen insan ırkı bir topluma dahil olmayı, onlar gibi yaşamayı ve onların kurallarını öğrenerek kendi içinde öğrendiği bu durumları geliştirir ve kendi benliğini yaratır.
Diğer insanlarla iletişim ve etkileşim hali insana duygusal destek sağlamaktadır. Yalnız hisseden ve yalnız olan insanlarda duygusal desteğin eksikliği fazlaca görülmektedir. Duygusal ve sosyal destek insanların yaşadıkları psikolojik sıkıntılardan kurtulmaları ve daha iyi hissetmeleri için oldukça etkilidir.
Sosyal olan insanlar yardıma ihtiyaç duyduklarında bu yardımı almakta zorlanmamaktadır çünkü hayatlarında yardıma hazır birçok insan bulunur. Sosyal olan insanların stres seviyeleri azalmakta, hayattan aldıkları haz artmakta, topluluk ve aitlik hissini yaşamakta, mutlulukları artmaktadır. Sosyallik anksiyete ve depresyon gibi bozuklukların iyileştirilmesinde yardımcı tedavi olarak oldukça sık kullanılmaktadır.
Sosyalleşmenin Fiziksel Etkileri
Sosyal etkileşimler insanın fiziksel sağlığını da pozitif yönden etkilemektedir. İnsan etkileşimi kişinin bilişsel fonksiyonlarını geliştirmekte ve sosyallik sayesinde azalan stres ve artan keyif sayesinde kan basıncı düşmektedir. Özellikle sosyal etkileşimler gezmek gibi fiziksel bir aktiviteyle taçlandırıldığında kişinin hareketli olması da fiziksel sağlığını olumlu yönden etkilemektedir.
2008 yılında Kaliforniya'da 2.249 kadın katılımcı ile yapılan bir çalışmada araştırmacılar dört yıl boyunca katılımcıların sosyal ağları ile ilgili bilgileri toplayarak, geniş sosyal ağlara sahip kadınların, daha küçük sosyal ağlara sahip kadınlara göre bunama geliştirme olasılığının yüzde 26 daha az olduğunu bulmuşlardır. Bu çalışmada sevdikleriyle günlük temas ve iletişimde bulunan kişilerin demans riskinin yarı yarıya azaldığı sonucu ortaya konmuştur2.
1988 yılında dahi yapılan çalışmalarda sosyal etkileşim azlığının obezite, sigara içmek ve yüksek tansiyondan daha zararlı olduğu düşünülmüştür3.
Sosyal Beceriler Nedir?
Sosyal beceriler, insan bağlantılarını geliştirmek ve sosyal ortamlarda uygun şekilde bulunmak için gereken sözlü ve sözsüz iletişim becerilerine denmektedir. İnsan diğer insanlarla ne kadar fazla etkileşimde bulunursa nasıl davranması gerektiğini o kadar iyi bilmektedir.
Sosyal beceriler günlük etkileşimleri içermekte ve yabancılarla konuşurken rahat olmayı, kolayca arkadaş edinmeyi ve yeni girilen ortamlara uyum sağlamayı içermektedir. Sosyal anksiyetesi olan ve içe dönük olan bazı insanlar bu tarz sosyal becerilerde zorlanmaktadır. Bu kişiler çoğu zaman kendilerini bilerek sosyal ortamlardan ve etkileşimlerden uzak tuttukları için sosyal becerileri azalmaktadır.
Sosyal Beceriler Nasıl Gelişir?
İnsan sosyal becerilerini sonradan da geliştirebilmektedir. Sosyal becerilerin gelişmediği durumlarda sosyallik oldukça zorlayıcı bir durum olmaktadır. Birçok insanın çok rahat şekilde yapabildiği bu davranışta zorlanıyor olmak çoğu insana oldukça kötü hissettirmektir. İnsanın sosyal becerilerini geliştirmek için yapabileceği bazı davranışlar bulunmaktadır.
1. Aktif Dinlemeyi Öğrenmek
İletişimin ve sosyalleşmenin en önemli parçalarından biri dinlemektir. Karşısındaki insanı aktif şekilde dinleyebilen insanlar konuşacak daha fazla konu bulmakta ve sohbeti devam ettirebilmektedir. Aktif şekilde dinlendiğini fark eden kişi ise bu iletişimi devam ettirmeyi istemekte ve bunun için çabalamaktadır.
Bu sebeple karşı tarafı aktif dinleyebilmek için dinleme anında ne cevap vereceğini düşünmek yerine karşı tarafın ne dediğine tamamen dikkatini vererek dinlemek ve söylediklerinin içeriğini fark etmek gerekmektedir. Aktif dinleme için göz teması kurmak, dikkat dağıtıcılara aldırmamak ve karşı tarafı bölmemek gereklidir.
2. Açık Uçlu Sorular Sormak
İnsanların evet veya hayır ile cevap verebileceği sorulara kapalı uçlu sorular denmektedir. Kapalı uçlu sorularda karşı tarafın seçmesi gereken sınırlı cevaplar olurken açık uçlu sorular bunun tam tersi şekilde insanı seçenekler ile sınırlamayan soru çeşitleridir.
Karşı tarafın cevabında tamamen kontrol sahibi olmasını sağlamak ve ona bir seçenek sunmamak kişiyi daha fazla konuşup paylaşmaya itmektedir. Kapalı uçlu sorular çoğu zaman tek kelimelik cevaplar getirirken açık uçlu soruların cevapları tek kelimelik değildir. Bu da sohbetin ve etkileşimin uzamasını sağlamakta ve kalitesini artırmaktadır.
Kapalı uçlu sorulara örnek olarak “Dışarı çıkmayı seviyor musun?” sorusu verilebilirken açık uçlu sorulara örnek olarak “Dışarı çıkmakla ilgili ne düşünüyorsun?” sorusu verilebilmektedir. İletişimlerde açık uçlu soruları tercih etmek karşı tarafın dinlendiğini hissetmesine ve önem verildiğini hissetmesine sebep olmaktadır.
3. Duygusal Zekayı Geliştirmek
Empati gibi yetenekleri geliştirmek iletişim kurmada ve sosyal becerileri geliştirmede önemli rol oynamaktadır. Empati kurabilen bir insanla konuşmak ve anlaşıldığını hissetmek insanların daha fazla konuşmak istemesine sebep olmaktadır.
Empati çoğu zaman sempati ile karıştırılmaktadır. Empati kurmak onun yerinde olsam ne hissederdim diye düşünmek anlamına gelmektedir. Sempati ise onun duygularını hissetmek ve onun için üzülmek anlamına gelmektedir. Sempati karşıdaki kişiyle birlikte aynı duyguları hissetmek ve onun gözüyle bir şeyleri görmek iken empati karşıdaki kişinin duygularını anlamaktır.
Empati kurmayı geliştirmek için ise insanların bakış açısını anlamaya çalışmak ve kendi gözünüzden karşı tarafın duygularını tanımlamaya çalışmak önemlidir. Empatide kişiye hak verme zorunluluğu yoktur yalnızca onun duygu ve davranışlarını anlamaya çalışmak önemlidir.
4. Sessizliklere Alışmak
Çoğu insan iletişim arasındaki sessizlikten korkmaktadır. Bu sessizlikleri konuşacak konunun bulunamaması olarak algılayarak doldurmaya çalışmak sıkça yapılan davranışlardan biridir. Fakat sessizlik, sohbetlerin vazgeçilmez bir parçasıdır. Konuşma arasındaki sessizlikler dolması gereken ve olmaması gereken durumlar değillerdir. Konuşma arası sessizlikler iki tarafa da düşünme ve konuşulanları sindirme şansı tanımaktadır.
Nasıl Sosyalleşilir?
Daha sosyal olmak için yapılması gereken birçok davranış bulunmaktadır. Bu davranışların bazıları kişisel ve içsel değişimleri bazıları ise mekansal değişiklikleri içermektedir. Sosyal becerileri geliştirdikten sonra insanlar ile etkileşime girilebilecek adımlar atılması gerekmektedir. Fakat bütün bu mekan değişimleri ve etkileşim adımlarından önce kişinin sosyal olduğunu ve iletişime açık olduğunu belli edecek davranışlarda bulunması gerekmektedir.
1. Beden Dilini Fark Etmek
Sosyalliğe açık olduğunu davranışlarıyla göstermek isteyen bir insan bulunduğu ortamda kendi halinde takılıp duvara, zemine veya telefona bakmaktansa insanlarla göz teması kurmalıdır. Dik oturup göz teması kurulan insanlara hafifçe gülümsemek arkadaş canlısı ve sosyalleşmek isteyen bir kişi olunduğunu karşı tarafa iletmektedir.
Bir insana bakarak ve davranışlarını, duruşunu, ne yaptığını fark ederek onun iletişime açık olup olmadığını anlamak mümkündür. Dışarıda sinirli veya mutsuz bir surat ifadesi ile durmak, kollarını göğüste bağlamak ve kambur oturup bir şeyler ile ilgilenmek karşı tarafa benden uzak durun mesajını vermektedir.
2. Sohbet Açmak
Dışarıda yabancı bir insanla aynı sırayı beklerken, aynı otobüste giderken veya aynı kıyafete bakarken kısaca ortak bir noktada buluşulan bir insanla sohbet açmaktan korkmamak gerekmektedir. Karşıdaki kişinin vücut dilini kontrol edip iletişime açık olduğu düşünüldüğünde sohbet başlatmak iyi bir adımdır. Arkadaş edinmek ve sosyal olabilmek için insanlarla sohbet etmek gerekmektedir. Bunun için en uygun yol ise ortak bir konudur.
Kişiye bir soru sormak, içinde bulunulan durumla ilgili yorum yapmak ve tavsiye istemek gibi hamleler sohbet başlatmak için ideal yöntemlerdir. Sohbet etmeye çalışılan kişiden kısa ve sohbeti bitiren bir cevap gelirse o kişiyle iletişime son verip farklı insanlar ile aynı adımları denemekte fayda bulunmaktadır.
Sosyal kaygı seviyenizi ölçen Sosyal Kaygı Testi ile kendinizi test edin!
3. Arkadaşların Arkadaşları ile Tanışmak
En kolay sosyalleşme yollarından biri halihazırda var olan arkadaşların arkadaşları ile tanışmayı istemektir. Bu istekten çekinen kişiler için ise doğum günü kutlamaları gibi ortak sosyal ortamlara mutlaka katılmak ve oralarda insanlarla iletişim kurmak sosyalliği geliştirecek davranışlardandır.
Sosyal ortamlarda yeni insanlarla tanışmak sosyallik için oldukça gereklidir. Arkadaşlardan tanıştırmasını istemek, sosyal medya yolu ile tanışmak veya birçok insanın bulunacağı sosyal ortamlara gitmek gibi yollar sayesinde insan sosyal ortamını genişletmektedir.
4. Kurslara Gitmek
Yüz yüze ve çok insanın bulunduğu, grupça yapılabilen yeni hobiler bulmak ve bu hobiler için kurslara gitmek yeni insanlarla tanışmak için oldukça önemlidir. Kişinin kendini birçok insanın bulunduğu ortamlarda bulması yeni insanlarla tanışmasını kolaylaştırmaktadır.
Birçok farklı insanın aynı anda aynı konu için bir arada bulunması, sohbet etmeyi kolaylaştırmakta ve çoğu insan yalnız geleceğinden sosyalliği neredeyse zorunlu kılmaktadır. Aynı konu için aynı ortamda bulunan insanların bazı zevklerinin ortak olduğu düşünülebilmektedir. Bu ortak zevkler ise sohbete başlamayı ve iletişimi devam ettirmeyi sağlamaktadır.
5. Telefon Numarası İstemek
Bir süredir aynı ortamda bulunulan (iş, kurs gibi) veya bir sosyal ortamda iletişim kurulan insanların telefon numarasını istemekten çekinmemek gerekmektedir. Başlatılan iletişimin sürmesi ve gelişmesi için karşı tarafla tekrar görüşüp konuşmak gerekmektedir. Bunun için en basit yol ise telefon numarasını istemektir. Sosyalleşebilmek için insanın mutlaka güvenli alanından çıkması ve daha önce yapmadığı, yapmaya çekindiği davranışları gerçekleştirmesi gerekmektedir. Yeni tanışılan bir insandan veya nispeten az iletişimin olduğu bir insandan telefon numarası istemek de tam olarak sosyalleşmekte zorlanan kişiyi güvenli alanından çıkaracak bir davranıştır.
Kaynakça
- Baltacı, C., & Uysal, M. T. (2012). Türkiyede bir siyasal sosyalleşme aracı olarak ders materyali: ilköğretim sosyal bilgiler dersi üzerine bir inceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(3), 177-194.
- Crooks, V. C., Lubben, J., Petitti, D. B., Little, D., & Chiu, V. (2008). Social network, cognitive function, and dementia incidence among elderly women. American Journal of Public Health, 98(7), 1221-1227.
- House, J., Landis, K., & Umberson, D. (1988). Social relationships and health. Science, 241, 540-545.
- Lunstad, J., Robles, T., & Sbarra, D. (2017). Advancing social connection as a public health priority in the United States. American Psychologist, 72(6), 517-530.
- Vatandaş, S. (2020). Sosyalleşme ve sosyalleşmenin sosyal medya mecralarındaki anlamsal ve işlevsel dönüşümü. Erciyes İletişim Dergisi, 7(2), 813-832.
