Daha iyi hissetmeye bugün başlayın
Siz de 700 bin mutlu danışanımız gibi hayatınızın kontrolünü elinize alın.
Onay Bağımlılığı Nedir?
Onay bağımlılığı, bireylerin başkalarının onayına ve takdirine aşırı derecede bağımlı hale gelmeleri durumu olarak tanımlanabilir. Bu bağımlılık, kişinin öz güvenini ve benlik algısını büyük ölçüde başkalarının değerlendirmelerine dayandırmasına neden olur. Onay bağımlılığı yaşayan kişiler, kendi değerlerini ve yetkinliklerini kendi içsel ölçütleriyle değil, çevrelerindeki insanların düşünceleri ve geri bildirimleriyle belirlerler1.
Onay bağımlılığı, başka bir ifadeyle onay arama davranışı, anksiyete bozukluğu, sosyal fobi, depresyon ve bağımlı kişilik bozukluğu gibi birçok farklı rahatsızlığın kaynağını oluşturabilir veya bu rahatsızlıkların bir sonucu olarak ortaya çıkabilir1.
Onay Bağımlılığı Nasıl Anlaşılır?
Onay bağımlılığı konusunda kendinizi değerlendirebileceğiniz bazı sorular şunlardır:
- Başkalarının sizin hakkınızda ne düşündüğü konusunda fazla mı endişeleniyorsunuz?
- Kendi ihtiyaçlarınızı fark etmekte zorlanıyor musunuz?
- Gerçekten “hayır” demek istediğiniz durumlarda bile “evet” mi diyorsunuz?
- Yakın olduğunuz kişilerin görüşlerine ters düşen fikirlerinizi söylemekten çekiniyor musunuz?
- Mutluluğunuz genellikle başkalarının onayına mı bağlı?
Bu sorular genel olarak onay bağımlılığı ile ilgili sorulardır. Kendinize sorup vereceğiniz cevaplara göre bu konudaki tutumunuzu değerlendirebilirsiniz. Ayrıca onay bağımlılığı, çeşitli belirtiler ve davranışlar aracılığıyla da fark edilebilir. Onay bağımlılığını fark etmek, bu durumun üstesinden gelmek için önemli bir adımdır3.
Bu bağımlılığı anlamak için dikkat etmeniz gereken bazı işaretler şunlardır:
- Yaptığınız her şeyde sürekli olarak onay arayışı içindeyseniz,
- Eleştiriden aşırı derecede korkuyor ve bu nedenle risk almaktan ve yeni şeyler denemekten kaçınıyorsanız,
- Kendi başınıza karar vermede zorlanıyor ve sürekli olarak başkalarından fikir ve onay alma ihtiyacı hissediyorsanız,
- Başkalarının beklentilerini ve isteklerini karşılamak için sürekli kendi ihtiyaçlarınızı ve isteklerinizi geri planda tutuyorsanız,
- Kendi değerlerinizi ve yeteneklerinizi değerlendirmede zorluk çekiyorsanız,
- Gerçekten “hayır” demek istediğiniz durumlarda bile “evet” diyorsanız,
- Yakın olduğunuz kişilerin görüşlerine ters düşen fikirlerinizi ifade etmekte zorlanıyorsanız onay bağımlılığına eğiliminiz olabilir.
Onay Bağımlılığının Nedenleri
Takdir ve onay bağımlılığı, genellikle çocukluk döneminde edinilen deneyimler ve yetiştirilme tarzıyla bağlantılıdır. Ailede, okullarda veya sosyal çevrede sürekli eleştirilen, takdir edilmeyen veya sevgi ve kabul görmek için belirli davranışları sergilemek zorunda kalan çocuklar, ileriki yaşlarında bu bağımlılığı geliştirebilirler4.
1. Çocukluk Dönemi Deneyimleri
Aşırı eleştirici ebeveynler, koşullu sevgi, yetersiz övgü ve takdir gibi aile kaynaklı dinamikler onay bağımlılığının gelişmesinde oldukça önemlidir. Sürekli eleştirilen çocuklar, kendilerini yeterli hissetmezler ve başkalarının onayını almak için çabalarlar. Ayrıca ebeveynlerin sevgisinin ve ilgisinin yalnızca belirli davranışlara bağlı olduğu durumlar, çocuğun onay arayışını artırabilir. Aynı zamanda çocukluk döneminde yeterince övülmeyen ve takdir edilmeyen çocuklar, bu eksikliği yetişkinlikte başkalarının onayını arayarak gidermeye çalışabilirler.
2. Sosyal ve Kültürel Faktörler
Toplumun başarı, görünüm ve davranış konusundaki katı beklentileri, bireyleri bu standartlara uyma ve onay alma konusunda baskı altına alabilir. Aynı zamanda sosyal medya platformlarında sürekli beğeni ve takipçi sayısı gibi değişkenlerle kendilerini değerlendiren kişiler onay bağımlılığı geliştirebilirler.
3. Kişilik Özellikleri ve Duygusal Durumlar
Düşük öz güveni olan bireyler, başkalarının onayını alarak kendilerini değerli hissetmeye çalışabilirler. Aynı zamanda sosyal anksiyetesi olan kişiler, reddedilme korkusuyla başkalarının onayını almak için aşırı çaba sarf edebilirler. Bununla birlikte bağımlı kişilik özellikleri, bireylerin başkalarının onayına ve takdirine aşırı derecede bağımlı olmalarına yol açabilir.
4. Öğrenilmiş Davranışlar
Ebeveynlerin veya diğer önemli yetişkinlerin davranışlarını model alan çocuklar, onay arayışını öğrenebilirler. Ayrıca, onay ve takdir gördüğünde olumlu pekiştirme ile ödüllendirilen çocuklar, bu davranışı devam ettirme eğiliminde olabilirler.
Onay bağımlılığı olan kişiler, sürekli başkalarının beklentilerini karşılamaya çalıştıkları için kendi potansiyellerini gerçekleştiremeyebilirler. Bununla birlikte, sürekli onay arayışı ve eleştiriden kaçınma isteği, yüksek düzeyde stres ve anksiyeteye yol açabilir. Ayrıca, kendi ihtiyaçlarını ifade edemediği ve sürekli başkalarının isteklerine göre hareket ettiği için sosyal ve romantik ilişkilerde de tatminsizlik yaşayabilirler.
Onay Bağımlılığını Nasıl Atlatırsınız?
Onay bağımlılığını aşmak, kişinin kendi değerini ve yeteneklerini tanıması, özgüvenini geliştirmesi ve başkalarının düşüncelerine olan bağımlılığını azaltmasıyla mümkündür. İşte bu süreci kolaylaştıracak bazı adımlar:
1. Kendi değerinizi tanıyın.
Güçlü ve zayıf yönlerinizi belirleyin. Kendi yeteneklerinizin ve başarılarınızın farkına varın. Kendinize olan saygınızı artırmak için olumlu düşünceler geliştirin ve kendinize nazik davranın. Örneğin, iyi yaptığınız bir konuyu keşfedip o konuda kendinizi geliştirmek kendi değerinizi fark etmenize katkı sağlayacaktır.
2. Öz güveninizi artırın.
Küçük ve ulaşılabilir hedefler belirleyerek bu hedeflere ulaştıkça özgüveninizi artırın. Her küçük başarınızı kutlayın ve kendinizi ödüllendirin. Size gelecek için motivasyon olması adına belirlediğiniz ve ulaştığınız hedefleri kaydedin.
3. Bağımsız düşünme ve karar verme pratiği yapın.
Günlük hayatta kendi başınıza küçük kararlar alarak karar verme becerilerinizi geliştirin. Başkalarının düşüncelerine ters düşse bile kendi görüşlerinizi ifade etmeyi pratiğe dökün. Örneğin, alacağınız bir kıyafete karar vermek, gideceğiniz restoranı seçmek gibi küçük kararları kendi başınıza vererek başlayabilirsiniz.
4. Sınırlarınızı belirleyin ve kendi ihtiyaçlarınıza odaklanın.
Kendi ihtiyaçlarınızı ve sınırlarınızı belirleyin ve gerektiğinde “hayır” demeyi öğrenin. Oluşturduğunuz sınırlara sadık kalmaya çalışın ve kendi ihtiyaçlarınızı ön planda tutun. Gerçekten ne istediğinizi keşfedin ve kendi istekleriniz doğrultusunda hareket etmeye çalışın. Kendi ihtiyaçlarınızı ve isteklerinizi tanımak ve bunlara öncelik vermek önemlidir. Bu nedenle kendi ihtiyaçlarınızı belirleyin ve onlara odaklanmaya çalışın. Başkalarının onayını beklemek yerine, kendi kendinizi takdir edin ve destekleyin.
5. Olumsuz düşüncelerinizi yeniden çerçeveleyin.
Kendi kendinize söylediğiniz olumsuz düşünceleri fark ederek olumsuz iç diyaloğunuzu değiştirin. Olumsuz düşüncelerinizi olumlu ve destekleyici düşüncelerle değiştirmeye çalışın. Başkalarının ne düşündüğünü daha objektif bir şekilde düşünmeye çalışın ve olayları daha gerçekçi bir şekilde değerlendirin.
6. Sosyal destek alın.
Sizi destekleyen, anlayan ve değer veren insanlarla zaman geçirin. Onay ve takdir arayışından ziyade samimi ve derin ilişkiler kurmaya çalışın.
7. Profesyonel yardım alın.
Uzman bir terapist, onay bağımlılığınızı aşmanıza yardımcı olabilir. Farklı psikoterapi teknikleri bu konuda size yardımcı olabilir. Aynı zamanda uzmanlar tarafından onay bağımlılığı üzerine yazılmış kitaplar ve kaynaklar da bu süreci atlatmanızda size katkı sağlayabilir.
Özetlemek gerekirse onay bağımlılığı, bireylerin kendi değerlerini ve yeteneklerini başkalarının gözünden değerlendirmelerine neden olan, özgüvenlerini zedeleyen ve yaşam kalitelerini düşüren ciddi bir sorundur. Bu bağımlılığın üstesinden gelmek, kişinin kendi iç sesini ve değerlerini keşfetmesiyle mümkündür. Kendi kararlarınıza güvenmek, değerinizi keşfetmek ve başkalarının görüşlerine gereğinden fazla önem vermemek, bu süreçte atılacak önemli adımlardır.
Unutmayın ki, kendinize duyduğunuz güven ve saygı, gerçek mutluluğun anahtarıdır. İçsel gücünüzü keşfetmek ve kendinizi özgürleştirmek, hayatınızdaki en değerli yolculuklardan biri olacaktır. Kendinize inanarak ve kendi değerinizi bilerek, daha tatmin edici ve anlamlı bir yaşam sürmeniz mümkündür.
Onay bağımlılığını aşmak zaman alabilir ve sabır gerektirebilir, ancak bu adımları uygulayarak daha bağımsız, özgüvenli ve tatmin edici bir yaşam sürdürebilirsiniz. Eğer kendi kendinize bu adımları uygulamada zorluk çekiyorsanız siz de Hiwell’in uzman terapistlerinden yardım alabilirsiniz.
Kaynakça
- Meyer, J. (2012). Approval addiction. Hachette UK.
- Bebek, H. (2012). Onay bağımlılığı ölçeğinin geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. NP Akademi, 1(2), 30-35.
- Kelly IV, J. D. (2020). Your best life: overcoming approval addiction. Clinical Orthopaedics and Related Research, 478(8), 1733-1734.
- Hewitt, J., & Goldman, M. (1974). Self-esteem, need for approval, and reactions to personal evaluations. Journal of Experimental Social Psychology, 10(3), 201-210.
