Optimizm Nedir? Kime Optimist Denir?

Optimist Nedir? Optimist Olmak Ne Demektir?

Optimistlik Latince “en iyi” anlamına gelen optimum kelimesinden türetilmiş bir sözcüktür. Dilimize Fransızcadan geçen optimistlik en genel anlamıyla iyimserlik, optimist de iyimser demektir¹. Optimistlik, zaman içerisinde felsefe ve psikoloji disiplinleri tarafından farklı şekillerde ele alınmış soyut bir kavramdır.

Optimistlik felsefi açıdan dünyanın olabileceği en iyi halinde, yani “optimum” şekliyle var olduğunu kabul etmek demektir. Optimizm, iyinin kötüye her daim üstün geleceğini savunmaktadır. Öyle ki Platon, Descartes ve Leibniz gibi ünlü düşünürlere göre de dünya mümkün olanın en iyisi, en idealidir ve iyiliklerin baskın geldiği bir yerdir².

Psikolojide ise optimistlik bir kişilik özelliği olarak ele alınmıştır. Buna göre iyimserlik, durumların ve olayların iyi yanlarını görebilen bir bakış açısına sahip olmaktır.

Optimist olmak; dünyayı iyi tarafından algılamak, gelecekte olumlu şeylerin yaşanacağından kuşku duymamak, olayların iyi tarafını görmekte zorlanmamak ve her deneyimde pozitife daha yakın bir noktada durmak demektir³.

Optimist Kimlere Denir? Optimist İnsanların Özellikleri

Optimist kişilere daha yakından baktığımızda onların her durumun olumlu tarafını görmeye eğilimli kişiler olduğunu fark ederiz. Optimistler yarısı dolu, yarısı boş bir bardak gördüklerinde “Bu bardağın yarısı dolu.” demeyi seçen kişilerdir.

Halk arasında sıkça kullanılan “bardağın dolu tarafından bakmak” açıklaması, optimistlerin hayata karşı genel tutumlarını yansıtmak konusunda iyi bir örnektir.

Optimistler karşılarına çıkan her denklemde olumluyu görmeye eğilimlidirler. Birinin optimist olduğunu gösteren işaretler arasında şunlar yer alır:

• Geleceğe dair umutludur.
• Bir durumun ilk olarak olumsuz tarafına değil, olumlu tarafına dikkat çeker.
• Neşeli, yaratıcı, çözüm odaklı ve enerjiktir.
• Sorunların geçici olduğunun farkındadır ve bu gerçeği kendisine sık sık hatırlatır.
• Çevresindeki kişileri ve kendisini motive etmeyi iyi bilir.
• Genellikle konuşkan ve sosyaldir.
• Çoğunlukla stressiz ve rahat görünür.
• Olumsuz olabilecek deneyimler yaşasa da neşesini ve umudunu kaybetmez.
• Yaşadığı problemlerin yalnızca belli başlı sorunlara yol açabileceğine inanır, genelleme yapmaktan kaçınır.

Görüldüğü üzere optimist kişiler genel anlamda hayatın onlara sunduklarına ve kendilerine güvenen kişilerdir. İlişkilerinde de bireysel yaşamlarında da durumlara olumlu bir açıdan bakarak buna göre hareket etmektedirler.

Optimist Olmanın Karşıtı: Pesimistler

Doğada her şeyin zıttıyla var olduğu bilinir; aydınlık karanlıkla birlikte, iyilik kötülükle birlikte var olabilir. Optimistliğin tam karşısında ise pesimistlik (kötümserlik) yer alır.

Pesimistler optimistlerin neredeyse tam tersi özellikler gösterirler. Genel manada olumsuza odaklanan, sorunlar karşısında kendini ve dünyayı suçlama eğilimi olan, optimistlere kıyasla daha stresli ve umutsuz kişilerdir⁴.

Halk arasında verilen yarısı dolu bardak örneğinde “Bu bardağın yarısı boş.” demeyi seçen kişiler pesimistler olacaktır. Optimistlik ve pesimistlik için siyahla beyaz gibidir demek pek de yanlış bir benzetme olmaz. Bu zıtlık hayatı algılamadaki kişisel farklılıklardan kaynaklanmaktadır³.

Pesimist biri hayatı olumsuzluklara ve sorunlara kapılarak deneyimlerken optimist kişi hayatın umudu ve olumlu getirileri ile ilgilenmektedir. Öte yandan dünyayı böylesine iyimser bir bakışla algılamanın olumlu ve olumsuz birtakım sonuçları olacaktır.

Optimist Olmanın Avantajları ve Dezavantajları

Optimist Olmanın Avantajları

Bahsedilen pozitif özellikler ve olumlu tutum şaşırtıcı olmayacak şekilde optimist kişinin gündelik hayatında birçok fayda sağlamaktadır:

• İyimser kişiler yaşamlarını daha konforlu, neşeli ve umutlu geçirmektedir.
• Optimistliğin getirileri (neşe, fiziksel hareketlilik, genel motivasyon yüksekliği, daha az stres deneyimleme vb.) kişinin bedensel sağlığı üzerinde dahi oldukça olumlu bir etkiye sahiptir. Bu anlamda optimist kişilerin çoğunlukla fiziksel olarak da sağlıklı bir tablo çizdiği gözlemlenmektedir.
• Optimist kişilerin olumlu, rahat ve neşeli halleri çoğunlukla çevrelerindeki insanlara da yansımaktadır.
• Optimist insanlarla karşılaşan kişiler onlarla daha yakın ilişkiler kurma eğilimi göstermekte ve bu pozitif halden kaçınılmaz şekilde etkilenmektedir. Bu durum genel manada optimistleri toplum içerisinde daha sosyal bir konuma getirebilmektedir.

Optimist Olmanın Dezavantajları

Optimist olmanın olumsuz bir yanını düşünmek güç olsa da optimist ve pesimist olmak arasında bir denge kurmak gereklidir. Aslında yaygın görüşün aksine optimistler, gerçeklikten ve hayatın akışından tamamen kopuk ve gerçek hayatla uyumsuz kişiler değillerdir.

Ancak yine de kişilerin bu anlamda dikkatli olmaları ve özellikle önemli kararlar öncesinde duruma gerçekçi yaklaşmayı kendilerine hatırlatmaları önemlidir⁵.

Optimist olmanın muhtemel dezavantajları arasında şunlar yer alır:

• Özellikle iyimserliğin ve kendine güvenme halinin aşırıya kaçması durumunda optimistlik kibirli bir hale dönüşebilir.
• Aşırı optimist kişiler zaman zaman yaşamın gerçeklerinden kopabilir. Bu durum kişiye ve yakınlarına sıkıntı verebilecek sonuçlara ulaşabilir. (Örneğin, sınav sonucunun zaten çok iyi geleceğine inanan birinin sınava çalışmaya dair sorumluluk almayı göz ardı etmesi)
• Optimist kişiler, durumların sonuçlarını fazla olumlu olarak öngördükleri için bir sorunun nelere sebep olabileceğini kestiremeyebilirler. Bir kararın getirilerinin götürülerinden çok daha fazla olduğuna inanıp yanılabilirler.
• Optimistlerin kendilerine olan fazla güveni ve olumlu sonuçların gerçekleşeceğine olan inançları onları ilişkiler, para ve iş hayatı gibi konularda riskli kararlar almaya itebilir.

Nasıl ki optimizmin olumlu ve olumsuz yanları varsa benzer bir durum pesimizm için de geçerlidir. Aşırı optimist veya pesimist olmak bir sayı doğrusunun en uç iki noktasıdır ve birçoğumuz bu sayı doğrusunun farklı noktalarında yer alırız. Durumlara göre veya farklı zamanlarda ne kadar optimist veya pesimist olduğumuz değişiklik gösterebilir.

Optimist Bir İnsan Olmanın Ruh Sağlığına Etkileri

Optimist olmanın kişinin kendisinin ve yakınlarının ruh sağlığı üzerinde birçok olumlu etkisinin bulunduğu araştırmalar tarafından gösterilmiştir:

• Optimist kişilerin yukarıda bahsi geçen özellikleri doğrultusunda duygu durumlarının genel olarak olumlu seyrettiği, iyilik hallerinin daha yüksek olduğu gözlemlenmektedir.
• Çalışmalar optimist kişilerin hayata karşı genel tutumlarının pozitif, kabullenici ve umutlu olduğunun, bu sebeple iyilik halinin genele yayılabildiğinin altını çizmektedir⁶.
• Hayata dair olumlu beklentiler, karşılaşılan bir stres faktörü karşısında bu durumun geçiciliğinin farkında olmak, kendine güvenli ve hayatın getirdiklerine karşı umutlu bir tutumda olmak ruh halini direkt olarak olumlu etkilemektedir.
• Optimist kişiler umutsuzluk, çaresizlik ve mutsuzluk gibi duyguları daha az deneyimlemektir⁷.
• Baş etme becerilerindeki işlevsellik ve uyum ruh sağlığı sorunlarının ortaya çıkışı üzerinde kritik bir öneme sahiptir. Optimist olmak tek başına sorunları çözmek için yeterli olmasa da etkin ve uyumlu baş etme stratejilerini geliştirmek ve uygulamak zorluklarla baş etme konusunda oldukça önemli bir rol oynamaktadır^{3, 8}.

Tüm bunların yanı sıra iyimserlik halinin duygu durum bozuklukları ve kaygı bozuklukları gibi spesifik ruh sağlığı problemleri üzerinde doğrudan bir etkisi olup olmadığına dair çalışmalar devam etmektedir⁹.

Sonradan Optimist Olmak Mümkün mü?

Optimistliğin psikolojik, fiziksel ve sosyal avantajları göz önünde bulundurulduğunda akıllara gelebilecek sorulardan biri de “Sonradan optimist olunur mu?” olabilir.

Bu sorunun cevabı büyük ölçüde evettir. Optimist bakış açısının gerekli özen, farkındalık ve çabayla zaman içerisinde geliştirilebileceği bilinmektedir. Daha optimist biri olmak konusunda neler faydalıdır?

Öncelikle bir sorun ya da engelle karşılaştığımızda onu ele alma biçimimizin farkında olmak, söz konusu durumu nasıl karşıladığımızı gözlemlemek ve bu durumdan yola çıkarak hayata karşı takındığımız hâkim tutumun farkına varmak optimist bir insan olma konusunda çok önemli bir adımdır.

Farkındalıklarla beraber hayatın farklı alanlarında iyimserliği arttırmaya dair atılabilecek olası adımları belirlemek yine faydalı yöntemlerden birisi olacaktır. Küçük bir davranış değişikliği bile yeteri kadar pratik edildiğinde otomatik hale gelmekte ve kişinin bakış açısını şekillendirebilmektedir.

Optimistlik de aşırıya kaçtığında hayattaki diğer her şey gibi işlevini yitirmekte ve zarar verebilen bir noktaya gelmektedir¹⁰. Bu anlamda optimist olma niyetiyle yola çıktığımızda asıl hedefimizin bir denge kurmak olması gerektiğini akıldan çıkarmamak yerinde olacaktır.

Hayata dair beklentilerimiz çoğu zaman olumsuzsa, bakış açımıza yoğun bir kötümserlik hakimse, hayata karşı umudumuzu çoğunlukla kaybettiğimizi düşünüyorsak ve tüm bu olumsuz ruh hali günlük işlerimizden bizi alıkoyuyorsa profesyonel bir destek almak, yaşama yeniden umutla bakmak mümkündür.