Psikodinamik Terapi Nedir? Ne Amaçlanır?

Psikodinamik terapi, kişinin genel davranışlarından ziyade geçmişte yaşadığı olayların bugünki zihinsel ve duygusal süreçlerine olan etkisine odaklanıyor. Psikodinamik ve psikanaliz birbirine yakın yaklaşımlar oldukları ve benzer yöntemleri kullandıkları için birbirine karıştırılabiliyor. Genel olarak ikisi de çocukluk deneyimleri başta olmak üzere deneyimlerden ve bilinç dışı süreçlerden faydalanıyor.

Psikodinamik Terapi Nedir?

Psikodinamik terapi kişinin mevcut durumunda gözlemlenen bilinç dışı süreçlere odaklanan bir konuşma terapisi. Kişinin genel davranışlarına odaklanmaktan ziyade daha çok geçmişinde yaşadığı olayların bugüne ait zihinsel ve duygusal süreçlerine olan etkisine odaklanıyor. Kişinin geçmiş deneyimlerini onun bugünkü yaşadıklarına verdiği sebebiyetle birlikte anlamlandırmasını ve geçmişiyle yüzleşmesini sağlıyor. Bu süreçte bilinç dışından gelen mesajlardan faydalanmak için çeşitli tekniklerden faydalanıyor. Özellikle uzun süredir uğraşmakta olduğu problemleri derinlemesine ele alıp çözmek isteyenlere öneriliyor. Psikanaliz kadar olmasa da yoğun bir çaba gerektirebildiğinden psikozlu bireylere önerilmiyor.

Bu yaklaşım depresyon, anksiyete, sosyal fobi, sınırda kişilik bozukluğu, travma sonrası stres, stres kaynaklı rahatsızlıklar, biyolojik nedeni olmayan fiziksel belirtiler, cinsel problemler, sağlıklı iletişim kuramama, takıntı ve fobiler gibi birçok rahatsızlığa karşı etkili olarak kullanılıyor. Kazanım olarak psikolojik rahatsızlıkların belirtilerinde hafiflemeyi, bireyin kendisini daha iyi hissetmesini, iç görü kazanmasını, hayatın kontrolünü eline almasını, sağlıklı ilişkiler kurabilmesini ve dengeli bir hayat yaşamasını amaçlıyor.

Psikodinamik Terapi ve Psikanalizin Farkları

Psikodinamik ve psikanaliz birbirine yakın oluşumlar oldukları ve benzer yöntemleri kullandıkları için birbirine karıştırılabiliyorlar. Genel olarak ikisi de çocukluk deneyimleri başta olmak üzere deneyimlerden ve bilinç dışı proseslerden faydalanıyor. Bununla birlikte psikodinamiği daha iyi anlamak için psikanalizle arasındaki farklara bakmamız gerekiyor.

• Psikanaliz temelini tamamen Sigmund Freud’dan alırken psikodinamik temeli Freud’la birlikte Jung, Adler, Horney gibi neo-freudyenlerin öğretilerinden alıyor. 
• Psikanaliz cinselliği ön planda tutarken psikodinamik sosyal çevrenin önemine vurgu yapıyor.
• Psikanaliz haftada üç ila beş kez yapılırken psikodinamik bir veya iki kez yapılıyor. Psikanaliz toplam seans sayısı olarak da daha uzun sürüyor.
• Psikanaliz yoğun ve sarsıcı olabilirken psikodinamik onun kadar sarsıcı geçmiyor.
• Klasik psikanaliz danışan koltuğa uzanır vaziyette yapılırken psikodinamik danışanla yüz yüza oturur vaziyette yapılıyor.
• Psikanaliz bilinç dışı ve rüyalara odaklanırken psikodinamik bununla birlikte insan kişiliğine ve zihnine odaklanıyor.
• Psikodinamik psikanalize ek olarak dış dünyanın kişiye olan etkileri ve güncel hayat problemlerine bakıyor.
• Psikodinamikte psikanalizdeki kadar detaylı bir bilinç dışı incelemesi yapılmıyor.

Psikodinamik Terapide Sizi Neler Bekliyor?

Diyelim ki bir terapiste gittiniz ve terapistiniz ile birlikte psikodinamik yaklaşımın uygulanmasında karar kıldınız. Öncelikle sizi rahatsız eden duygu, düşünce veya davranışlarınızı terapistinizle paylaşıyorsunuz. Bu sorunlar terapistinizle olan iletişimde ayrıca kendini belli edebiliyor. Daha sonra çocukluğunuzun erken safhalarından başlayarak geçmişinizde benzer durumları yaşadığınız anları dile getiriyorsunuz. Bunları yaparak şu anki duygu, düşünce veya davranışınızla geçmişte yaşadıklarınız arasında bağ kuruyorsunuz. Yeri geldiğinde bazı yöntemler aracılığıyla bilinç dışınızdan gelecek mesajlardan faydalanıyorsunuz. Mevcut sorununuzun kökenlerini anlıyor, bu sorunlara karşı kullandığınız savunma mekanizmalarınızın ve bilinç dışınızdaki çatışmaların farkına varıyorsunuz. Bu sayede geçmişinizle yüzleşerek sorunu çözme yolunda ilerliyorsunuz.

Psikodinamik Terapide Faydalanılan Yaygın Teknikler

Serbest çağrışım

Akla ilk gelen düşünce ve imgeyi ifade etmeyle beraber bilinç dışındaki duygu ve düşüncelerin yüzeye çıkması.

Rorschach mürekkep testi

Farklı renk ve formlardaki mürekkep lekelerinin kişide ilk uyandırdığı izlenimler üzerinden kişinin bilinç dışı algılarına ulaşılmaya çalışılması.

Aktarım

Çocuklukta başkalarına karşı beslenen duygu ve düşünce kalıplarının kişinin mevcut durumda terapistiyle kurduğu ilişkide kendini göstermesiyle bilinç dışına ulaşılmaya çalışılması.

Karşı aktarım

Kişinin aktarımı sonrası terapistin kendi çocukluğundan deneyimledikleri sebebiyle kişiye çeşitli yollarla tepki göstermesi. Terapistin de gerektiğinde süpervizyon alarak kendini tartması.

Direncin yorumlanması

Kişinin kendi bilinç dışındakileri dışarı vurmaktan çekinmesi, terapiyi sabote edecek davranışlarda bulunması veya değişime direnmesinin sorgulanması, bunun altında yatan nedenin kişiyle beraber bulunmaya çalışılması.

Rüya analizi

Kişinin rüyasında gördüğü sembollerin, yaşanılan olayların, hissedilen duyguların kişinin rüyasındaki objelere yüklediği anlamdan da faydalanılarak terapist yardımıyla analiz edilmesi. Bu sayede bilinç dışından gelen mesajlara ulaşılmaya çalışılması.⁠⁠⁠

Psikodinamik Terapi Süresi

Kısa dönemli psikodinamik terapiler 25 seans kadar sürerken uzun dönemli olanlar 50 seanstan fazla sürebiliyor. Kısa ve uzun dönemli psikodinamik terapilerin hangisinin daha etkili olduğunu inceleyen çalışmalara baktığımızda Leichsenring ve Rabung’un (2008) yaptığı çalışma uzun vadeli psikodinamik terapinin genel etkililik, hedef sorunun çözümü ve kişilik işleyişinde daha etkili olduğu yönünde. Knekt ve çalışma arkadaşlarının (2008) yaptığı bir diğer çalışmaysa kısa dönemli psikodinamik terapinin daha hızlı sonuç verdiğini; fakat uzun dönemli psikodinamik terapinin uzun vadede daha etkili olduğunu gösteriyor. Her ne kadar bu araştırmaların sonuçlarına karşı eleştiriler olsa da psikodinamik yaklaşımın uzun seansları beraberinde getirdiğini söylemek mümkün.

Psikodinamik Terapi Türleri

Kısa süreli psikodinamik terapi: Tipik olarak birkaç seans ile 24 seans arasında süren, kişinin başına gelen istenmeyen olayların etkisini hafifletme amaçlı yapılan hedef odaklı terapi.

Açık diyalog terapisi: Dinlemeyi ve anlamayı temel alan, arkadaş ve ailenin aktif katılımcı olduğu, katılımcılar arasında devamlı bir işbirliği olan, aceleci tanı koymalardan uzak, belirsizliğe toleranslı, sosyal ağa dayalı bir terapi modeli.

Aile terapisi: Aile içindeki iletişimin bilinç dışında sağlıklı olarak yürümesi için yapılan terapi türü.

Yazma terapisi: Kişinin kendi düşünce ve duygularını yazarak aktarması ve sözel olarak aklına gelmeyen durumları tespit etmesi.

Müzik terapisi: Müzik yardımıyla kişinin içsel durumunun farkına varması ve bunu dışarı vurmasınına yardımcı olması.

Oyun terapisi: Çocuğun duygu ve düşüncelerini oyun aracılığıyla sembolik olarak ifade etmesi.

Psikodinamik Terapi Etkili Mi?

Psikodinamik yaklaşımın işe yararlığı konusunda tereddüt yaşayan ve Bilimsel araştırma görmeden ikna olmam. diyenler için burada kapsamlı bir meta analiz çalışmasına yer veriyoruz. Shedler (2010) tarafından derlenen ve toplamda 17 adet meta analiz araştırmasını içeren çalışma muazzam kapsayıcılığıyla konuyu aydınlatıyor. Çalışmanın kapsayıcılığını anlamak adına, çalışma sadece psikodinamik terapiye ait 74 araştırmayı barındıran 8 meta analizden oluşuyor. Çalışmada genel psikoterapi, bilişsel-davranışçı terapi, antidepresan alımı ve psikodinamik terapi olmak üzere dört temel grup etki büyüklükleri (deney ve kontrol grupları arasındaki farkın standart sapma cinsinden karşılığı) üzerinden karşılaştırılıyor. Buna göre antidepresan alımında küçük etkiler/değişimler gözlenirken tüm terapi meta analizlerinde ortalama ve büyük etkiler gözleniyor. Terapi metotları arasındaki karşılaştırma çalışmadan çalışmaya değiştiği için sağlıklı olmamakla beraber psikodinamik terapiyi içeren meta analizlerin çoğunun büyük etkide olduğunu görüyoruz.

Kaynakça

1. Knekt, P., Lindfors, O., Härkänen, T., Välikoski, M., Virtala, E., Laaksonen, M. A., Marttunen, M., Kaipainen, M., & Renlund, C. (2008). Randomized trial on the effectiveness of long-and short-term psychodynamic psychotherapy and solution-focused therapy on psychiatric symptoms during a 3-year follow-up. Psychological Medicine, 38(5), 689–703. https://doi.org/10.1017/S003329170700164X
2. Leichsenring, F., & Rabung, S. (2008). Effectiveness of Long-term Psychodynamic. American Medical Association, 300(13), 1551–1565.
3. Shedler, J. (2010). The Efficacy of Psychodynamic Psychotherapy. American Psychologist, 65(2), 98–109. https://doi.org/10.1037/a0018378