Daha iyi hissetmeye bugün başlayın
Siz de 850 bin mutlu danışanımız gibi hayatınızın kontrolünü elinize alın.
Başlayın
Psikolog Nedir?
Lisans eğitimini üniversitelerin Psikoloji bölümünde tamamlayarak mezun olmuş kişilere psikolog unvanı verilir. Türk Psikologlar Derneği (TPD)’nin tanımına göre psikolog, bireysel ve toplumsal düzeyde insanın duygu, düşünce ve davranışlarını inceleyen ve bu süreçleri açıklamayı temel alan kişilerdir1.
Psikologlar Nerede Çalışır?
Psikolog denildiğinde aklımızda genelde bir hastane ortamı ya da terapi seansı gelse de Psikoloji bölümü mezunu psikologların çok çeşitli kariyerleri olabilmektedir. Bu bağlamda psikologluk unvan ve meslek bakımından ayrılmaktadır. Psikolog olan bir kişi, hastanelerde psikolog olarak veya başka klinik ortamlarda mesleğini icra edebileceği gibi, sahip olduğu sosyal becerileri kullanarak şirketlerin İnsan Kaynakları, Operasyon, İçerik, Pazarlama ekiplerinde sayısız rol alabilir. Dolayısıyla bir psikolog ne yapar sorusununa çok çeşitli cevaplar verilebilir.
Sağlık Sektöründe Çalışan Bir Psikolog Ne İş Yapar?
Yürürlükte bulunan sağlık mevzuatına göre psikologların görev tanımları kısaca şu şekilde belirlenmiştir:1
- Psikologları doğrudan alakadar eden konularda ayaktan veya yatarak tedavi gören danışanlara klinik psikolog veya psikiyatristin danışmanlığında psikolojik destek sunarlar.
- Toplumun psikolojik iyiliğini korumak için çeşitli faaliyetlerde görev alırlar.
- Çalıştıkları kurumun çalışanlarına psikolojik destek verirler.
- Psikoteknik değerlendirmeleri yaparlar.
- Psikolojinin tıbbi uygulamasına yönelik eğitim alarak yeterliliğini belgelendirmiş psikologlar, klinik psikoloğun sorumluluğunda psikometrik testler uygular ve rapor hazırlarlar.
- Psikolojik rehabilitasyon hizmeti, afet ve kriz ile ilgili pek çok özel alana yönelik olarak psikolojik destek vermektedirler. Taburcu edilen danışanların da takip süreçlerinde aktif görev alırlar.
Eğitim aldıkları alanda danışanlara, danışan yakınlarına ve ekipte çalışan diğer kişilere duygu, düşünce, davranış ve bedensel süreçlerin ilişkileri, tutum ve davranışların değişimi gibi konularda kuramsal ve uygulamalı bilgi verirler.
Sağlık sektörü ve Sağlık Bakanlığına bağlı kurumlar (özel muayenehaneler vb.) dışında psikologların görev alabileceği birçok kamu kuruluşu ve özel şirketler mevcuttur. Kimi görevler ilgili alanda yüksek lisans yapmayı gerektirebilmektedir.
- Cumhurbaşkanlığı
- Adalet Bakanlığı
- Aile, Çalışma Ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı
- İçişleri Bakanlığı
- Milli Eğitim Bakanlığı
- Milli Savunma Bakanlığı
- Milli İstihbarat Teşkilatı
- Psikoteknik Merkezleri
- Psikolojik Danışmanlık Merkezleri
- Özel Şirketler
- Akademi/Üniversite
- Online Psikoloji Platformları
Psikoloji mezunlarının çalışabileceği alanları inceledikten sonra cevap vereceğimiz önemli bir soru: Kim iyi bir psikologdur?
İyi Bir Psikolog Nasıl Olur?
Hangi sektör veya kurumda çalışırsa çalışsın bir psikoloğun mesleki yeterliliği ve yaşam kalitesi açısından çok önemli bazı düşünce yapıları ve beceriler vardır. Etkili ve başarılı bir psikolog olabilmek için kendimizi sorgulayıp geliştirebileceğimiz özellikler şu şekilde sıralanabilir:2
- Güçlü bir kişilik yapısına sahiplerdir. Bir psikologun kendisini tanıması, sınırlarının farkında olması ve ne istediğini biliyor olması kuracağı ilişkilerde çok önemlidir.
- Kendine saygı duyar ve kendisi değerli bulur. Bu nedenle hayatını olduğu gibi yaşayabilir.
- Kendi gücünün farkındadır ve bu gücü kabul eder. Çevresindekilerin de kendilerini güçlü hissetmesini sağlayabilir.
- Değişime açıktır. Sahip olduğu bilgi ve donanımı yeterli görmediği takdirde bildiklerini bir kenara koyabilecek cesareti gösterir. Sürekli öğreniyor olmak için çaba gösterir.
- Hayatını şekillendirecek tercihler yapar. Kendisi, çevresi ve dünyaya yönelik düşüncelerinin ve kararlarının farkında olur. Gerektiğinde ise esneklik gösterebilir.
- Kendisini hayata bağlı hisseder.Yaşama ve yaşamın içinde bulunmaya yönelik motivedir.
- Samimi ve dürüst bireylerdir. Dışarıya karşı olduklarından farklı görünmezler ve aldatıcı görüntülerin arkasına saklanmazlar.
- Mizah anlayışları vardır. Yaşadıkları olaylara farklı perspektiflerden bakabilirler ve kendileriyle ilgili zayıf yönlerini fark ederek mizah yapmayı severler.
- Yanlış yaptıklarında bunu ifade etmekten geri durmazlar. Yaptıkları hataları fark ederler ve kabul ederler.
- Anı yaşarlar. Geçmişe takılı kalmak veya geleceğe yönelik kaygılanmak yerine içinde bulundukları anı değerlendirmeye özen gösterirler.
- Kültürün etkisini fark ederler. İçinde bulundukları kültürün kendileri üzerinde ne şekilde etkileri olduğunun farkındadırlar ve diğer kültürlere ve farklılıklara yönelik de saygılıdırlar.
- Kişilerarası ilişkilerde başarılıdırlar. Kendilerinin farkında olarak diğer insanlarla ilişkiye girebilirler ve diğer bireylerin dünyasına girmek onlar için zor değildir.
- Çevrelerindeki insanların mutluluklarını önemserler. Başkalarına gerçekten değer verirler.
- Yaptıkları işe bağlıdırlar. Yaptıkları işlerden anlam çıkarma becerileri iyi düzeydedir2, 4
- İlişkilerindeki sağlıklı sınırlar koyarlar. Danışanları için oldukça çaba gösterirler ve mahremiyete özen göstererek iş dışında danışanlara ait problemleri dile getirmezler.
Bir psikoloğun yukarıda bahsettiğimiz tüm özelliklere eksiksiz sahip olması elbette beklenemez. Psikologların da her insan gibi eksiklikleri olabilir ve onlar da hata yapabilir. Bu bahsettiklerimiz bir psikoloğun sahip olması gereken özelliklerin yanı sıra terapist psikolog olma sürecinde de çok değerlidir2.
Bir Psikolog Olarak Psikoterapist Olmak
Psikoterapi, klinik bir ortamda psikolog ve danışan arasında yaşanan süreçtir. Başka bir deyişle, psikolog ile danışan arasında çeşitli güçlükleri aşabilmek adına çözüm üretmelerini içeren, işbirliğine dayalı bir süreci ifade etmektedir2. Terapist olmak için Psikoloji lisans eğitiminden sonra Klinik Psikoloji yüksek lisansını tamamlayarak “klinik psikolog” ünvanı almak veya Çift Aile Terapisi gibi spesifik terapi eğitimlerini tamamlamak gerekir.
Etik bir psikoterapist olabilmek için öncelikle danışanın terapiye getirdiği dünyasını tanıyarak onun değerlerine saygı duymak, danışanın gözünden onun dünyasına bakmak gerekir. Kendi dünya görüşlerini ve değerlerini terapi odasına getiren bir terapistin mesleğini doğru yapmadığı söylenebilir.
Danışanın şikayetlerine yönelik uygun bir yaklaşımda bulunabilmek de psikoloğun kültürel çeşitliğe karşı duyarlılığını artırması ile mümkündür. Bu noktada terapist psikoloğun görevi, danışanın değerleri ile uygun düşecek kararlar vermeleri konusunda danışanlara yardımcı olmaktır2.
Psikoterapinin nasıl bir süreç olduğunu, ne kadar sürede etkili olduğunu ve terapi sürecinin ne zaman ve nasıl tamamlandığı hakkında daha detaylı bilgi için Psikoterapi Nedir? yazımızı okuyabilirsiniz. Peki iyi bir terapist olmak için neler gerekir?
İyi Bir Terapist Nasıl Olunur?
Etkili bir klinik psikolog, bilimsel yöntem kullanan, güçlü kişilerarası iletişim becerisine sahip olan, duruma, danışana yönelik uygun terapi tekniğini seçebilen bir psikologdur2, 3.
Klinik psikolog danışana öğüt vermez veya danışanın yerine danışanın sahip olduğu problemi çözmez. Psikolog, danışanı ile kurduğu içten terapötik ilişki ile danışanın iyileşme sürecini kolaylaştırmaktadır. Danışanların gözünden bakıldığında da terapist, gerçek hayatın içerisinde olan ve kendini geliştirme çabası ile problemler ile yüzleşen bir insandır. Bununla orantılı olarak aslında danışanların terapistlerini tamamlanmış biri olarak görmemeleri beklenmektedir2.
Terapist aynı zamanda kendi davranışları ile danışanlarına bir model sunmaktadır. Psikolog tutarsız ve samimiyetten uzak davranışlar sergilerse danışanın da terapötik ilişki içerisinde bu tutumları örnek alması muhtemeldir. Bu da terapötik ilişkinin verimini ve faydasını azaltmakla kalmayıp, danışanın terapiyi bırakmasıyla sonuçlanabilir.
Psikoterapi sürecinde terapistin uyguladığı teknikler ve takip ettiği ekoller terapist - danışan ilişkisinin gücü kadar etkili değildir. Terapist ile danışan arasında uzun emekler sonucu kurulan güven ve terapötik ilişkisi danışanın semptomlarının azalması ve daha iyi bir hayat yaşayabilmesine olanak sağlaması için en önemli faktörlerdendir2.
Farklı bir perspektiften bu süreci yorumlayacak olursak, terapinin hem bilim hem de sanat temelli bir uygulama olduğunu söyleyebiliriz. Psikolog bir teknisyen değildir, psikologluk pek çok insani beceriyi gerektirir. Bunlar arasında danışan ile etkili bir terapötik ilişki kurabilmek, bu ilişkiyi etkili bir şekilde sürdürebilmek, psikoloğun kendi tepki ve davranışlarını kontrol etme becerisini ve danışanın problemine yönelik en uygun yöntem ve tekniği belirleyebilme becerisini kapsamaktadır2.
Bir psikoloğun sahip olduğu insani nitelikler mesleki anlamda büyük bir önem taşımakla birlikte tek başına yeterli olmamaktadır. İşini iyi yapan bir terapist olabilmek için, psikoterapi konusunda kuramları ve teknikleri öğrenmek ve bu konularda süpervizyon alarak kendini sürekli geliştirmek büyük önem arz etmektedir. İnsanlara yönelik düşünce ve yargıları konusunda da kendisini eğitmesi, kendi terapi sürecinden geçmesi oldukça önemlidir. Bir psikologun danışana yönelik görüş veya yargıları o kişi ile olan terapi sürecini etkilememelidir2.
Terapist Olma Yolundaki Psikologlar İçin Öneriler
- Vakalar üzerine yaşadığınız kaygıyı göz ardı etmek yerine onu fark ederek kaygıyla baş etme ve duygu düzenleme becerilerinizi geliştirin.
- Kendiniz olma sürecinde ne mesleğinizin arkasına saklanın ne de sizin de bir insan olduğunuzu ifade etmek için büyük bir çaba gösterin.
- Kusursuz olmayı değil, kendinizi geliştirmeyi amaçlayın.
- Her danışan ile ilerleme sağlanamayabilir, bu noktada kendi sınırlılıklarınız hakkında dürüst olun.
- Terapideki sessizlik kelimelerden daha fazla şey anlatabilir.
- Sessizliğin anlamı ve etkilerini bilmek ve bunu yönetebilmek edinilmesi gereken önemli bir beceridir.
- Kendinizi tükenmişlik sendromu yaşamaktan koruyabilmelisiniz. Bu noktada gerekli olduğunu hissettiğinizde bunu başka bir terapist veya bir süpervizör ile görüşebilirsiniz.
- Sürekli talepte bulunan danışanlarla baş edebilmek zor olabilir. Bununla başa çıkabilmek için ilk seansta beklenti ve sınırlar hakkında çerçeve belirleyerek danışanı bilgilendirmelisiniz.
- Terapiye yönelik motivasyonu olmayan bir danışan ile çalışırken o danışanı terapi sürecine hazırlamak önemlidir.
- Danışan ile terapist arasındaki terapötik ilişki mizah ile gelişebilir. Ancak terapide mizah kullanımı dikkatli ve ölçülü uygulanmalıdır.
- Kimi danışanlar doğrudan öğüt beklese de bundan kaçınmalısınız. Bir psikolog olarak görevimiz kendi dünya görüşümüzden bağımsız olarak danışanların kendi çözümlerini bulmaları ve harekete geçmelerini desteklemek.
- Danışanınızla olan seanslarınıza taşıyacağınız tekniklerin kuramsal mantığının anlaşılmalı ve seçtiğiniz teknik danışanın sorununa yönelik uygun olmalı.
- Terapi uygulamasında tek bir doğru yoktur. Tecrübe kazanırken pek çok şey öğrenerek kendi tarzınızı geliştirmelisiniz2.
Bir online klinik psikolog olarak terapi becerilerinizi geliştirmek istiyorsanız, tecrübeli bir terapistimizin yazdığı Psikologlar Online Terapi Becerilerini Nasıl Geliştirebilir? blog yazımızı okuyabilirsiniz.
Psikolog Olarak Terapiye Gitmek
Psikologların da kendi terapi süreçlerinden geçmeleri önemli bir konudur. Kendi terapi sürecini deneyimleyen psikologların kendilerini daha iyi tanımak ve farkındalık kazanmak için fırsatları olacaktır. Yapılan bazı bilimsel çalışmalarda klinik psikologların kendi terapi sürecinden geçmesine yönelik 3 avantaj belirlenmiştir2. Bunlar şu şekilde özetlenebilir:
- Kişi terapi alırken daha deneyimli bir psikoterapistin uygulamalarını gözlemleyebilir ve onu model olarak alabilir. Terapötik süreç içerisinde hangi uygulamaların iyi geldiğini hangilerinin iyi gelmediğini deneyimleyerek öğrenme fırsatına sahip olur.
- Kişinin meslek yaşantısında yani terapi yaparken yararlanabileceği kişilerarası ilişkiler bağlamında becerileri gelişebilir.
- Kişinin başarılı bir terapi sürecinden geçmesi, kendi meslek yaşantısında yaşayacağı stres ve kaygıyı kontrol etmesinde ona fayda sağlayabilir nitelikte olacaktır.
Irvin Yalom’un bu noktada bir sözünü hatırlamak gerekir: “İnsanın kendi kendini araştırması yaşam boyu süren bir süreçtir.” Eğer kendinizi keşfetme yolculuğunuzda siz de online terapiye başlamak isterseniz uzman online psikologlarımız bir tık uzağınızda.
Kaynakça
- http://www.psikolog.org.tr/tr/kurumsal/sikca-sorulan-sorular-x716/ Corey, G. (2015). Psikolojik Danışma Kuram ve Uygulamaları (T. Ergene, Çeviren). Ankara: Mentis Yayıncılık.
- Norcross, J.C. (2002). Empirically supported therapy relationships. In J. C. Norcross, (Ed.), Psychotherapy relationships that work: Therapist contributions and responsiveness to patient needs (ss. 3-16). New York: Oxford University Press.
- Skovholt, T. M. Ve Jennings, L. ( 2004). Master therapists. Exploring expertise in therapy and counseling. Boston: Pearson Education.
- Orlinsky, D. E., Norcross, J. C., Ronnestad, M. H., Wiseman, H. (2005). Outcomes and impacts of the psychotherapists’ own psychotherapy. In J.
- D. Geller, L. C. Norcross, ve D. E. Orlinsky (Eds.), The psychotherapist's own psychotherapy: Patient and clinician perspectives. New York: Oxford University Press.
