Daha iyi hissetmeye bugün başlayın
Siz de 850 bin mutlu danışanımız gibi hayatınızın kontrolünü elinize alın.
Başlayın
Psikolojik Mide Bulantısı Nedir?
Stresli olduğunuzda ya da baş etmekte zorladığınız bir durum ile karşılaştığınızda vücudunuz nasıl tepkiler verir? Siz de stresten üzüntüden mide bulanır mı sorusunun cevabını arıyorsanız yanıt evet. İnsanların %60’ı stresli durumlar karşısında mide bulantısı yaşadıklarını belirtiyor1.
Mide bulantısı genellikle yeme içme kaynaklı bir problem gibi görülür ve mide bulantısının bozuk yiyecek tüketmiş olmaktan kaynaklanabileceğini düşünmek çok normaldir. Fakat mide bulantısının psikolojik sebeplerden de kaynaklanabileceğini biliyor muydunuz?
Kaygılı, sinirli veya stresli olduğunuz zamanlarda mide bulantısı problemi yaşıyorsanız ve mide bulantınız başka bir hastalıkla ilişkili değilse yüksek ihtimalle psikolojik mide bulantısı ile karşı karşıyasınız. Psikolojik mide bulantısı genellikle sinirlilik, stres veya kaygı durumlarında ortaya çıkar ve içinde bulunulan olumsuz durum karşısında vücudun verdiği bir tepkidir.
Bu gibi zorlayıcı durumlarda kendini ifade etmekte zorlanmak veya duygularını ve hislerini bastırmaya çalışmak psikolojik mide bulantısına sebep olabilir. Ruhsal ve psikolojik düzeyde bastırılan sıkıntıların fizyolojik olarak dışa vurulması sık görülen bir durumdur. Psikolojik mide bulantısı da bunun örneklerinden biridir.
Psikolojik mide bulantısına baş ağrısı, kabızlık veya ishal, kusma, halsizlik ve uykusuzluk gibi semptomlar eşlik edebilir1. Günlük hayatta karşılaştığımız ilişkisel ve iletişimsel problemler, iş yerindeki sorunlar, gergin ortamlarda bulunmak, yaklaşan sınav haftası veya teslim tarihi gelmiş ödevler psikolojik mide bulantısının ortaya çıkmasında etkili olabilir.
Mide Bulantısının Psikolojik Olduğu Nasıl Anlaşılır?
Mide bulantısının pek çok sebebi olabilir ve çok fazla durumda mide bulantısı ile karşılaşabiliriz. Doğru çözüme ulaşmak için öncelikle rahatsızlığın kaynağına ulaşmak gerekir. Fizyolojik sebeplerden kaynaklanmayan mide bulantıları psikolojik olabilir. Bunu anlamak için aşağıda psikolojik mide bulantısının belirtilerini bulabilirsiniz:2
- Bulantı
- Kusma
- İshal
- Uykusuzluk
- Halsizlik
- Sıkıntılı ruh halinde olma
- Tat alma duyusunda azalma
Psikolojik mide bulantısı yaşayan kişiler işe veya okula gidemeyecek kadar sıkıntılı bir hale gelebilirler. Sorumluluklarını yerine getirmekte zorlanıp işlerini aksatabilirler. Özellikle içinde bulunmaktan sıkıntı duyulan bir ortam var ise bu ortama girildiğinde veya sadece girme düşüncesinde bile psikolojik mide bulantısı ortaya çıkabilir.
Örneğin okulda zorbalığa uğrayan bir öğrenci düşünelim. Bu öğrenci, okula gitmeden önce veya okulda, herhangi bir fiziksel rahatsızlığı yokken, sürekli mide bulantısı yaşıyorsa bu durum psikolojik mide bulantısı olarak tanımlanabilir.
Mide Bulantısına Neden Olan Psikiyatrik Sorunlar
Mide bulantısının hangi psikolojik rahatsızlığın belirtisi olduğu, anksiyete bozukluğunun ve paniğin mide bulantısı yapıp yapmadığı oldukça merak edilen ve araştırılan sorular arasındadır. Gelin mide bulantısına sebep olan psikiyatrik bozukluklara birlikte bakalım2, 3.
Yaygın Anksiyete Bozukluğu
Psikolojik mide bulantısına sebep olabilen Yaygın Anksiyete Bozukluğu "normal" kabul edilebilecek durumlar ve koşullar karşısında sürekli endişeli olma halidir. Bu psikolojik rahatsızlığı yaşayan bireyler, tam olarak neyden kaygı duyduklarını açıklamakta zorlanırlar. Bu kendini ifade edememe hali psikolojik mide bulantısına sebep olabilir.
Sosyal Anksiyete Bozukluğu (Sosyal Fobi)
Sosyal ortamlara girmekten, eleştirilmekten ve kendini rezil etmekten duyulan aşırı korku sosyal fobi olarak adlandırılabilir. Sosyal fobisi olan kişiler, sosyal ortamlara girdiklerinde yaşadıkları yoğun korku ve kaygının fizyolojik bir sonucu olarak psikolojik mide bulantısı yaşayabilirler.
Panik Atak
Panik Atak Bozukluğunda kişiler yoğun bir korku içindedir ve vücutları stresi tetikleyen durumlar karşısında aşırı fizyolojik tepkiler verebilir. Bu aşırı kaygılı ve korkulu hal, psikolojik mide bulantısına sebep olabilir.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu
Psikolojik mide bulantısına sebep olabilecek bir diğer psikolojik problem de Travma Sonrası Stres Bozukluğudur. Büyük bir travmatik olay sonrasında (ölüm, doğal afetler, savaş vb.) yaşanılan yoğun stres ve kaygı hayatın seyrini değiştirebilir. Bu travmanın beraberinde getirdiği psikolojik sorunlar fizyolojik olarak hiçbir sebebi olmayan mide bulantılarına yol açabilir.
Fobiler
Bir nesne, canlı, durum veya olaydan normalin üstünde aşırı derecede korkmaya fobi adı verilir. Kişiler fobi geliştirdikleri şeyler ile karşılaştığında aşırı korku ve panik duygusuna eşlik eden psikolojik mide bulantısı yaşayabilirler.
Yeme Bozuklukları
Yeme bozuklukları da psikolojik mide bulantısına sebep olan psikolojik problemlerdendir3. Yeme bozukluğu olan kişiler, bedenleri ve yiyecekler ile ilgili çarpık düşüncelere sahiptir. Yaygın olarak karşılaşın iki tip yeme bozukluğu vardır:
Anoreksiya Nervoza
Çok ciddi ve hayati tehlikeye yol açabilecek bir yeme bozukluğudur. Kişi kilo almaktan aşırı derecede korkar ve ne kadar zayıf olursa olsun hep kilo vermek ister. Beden algısı gerçekçi değildir, bu yüzden kendini her zaman şişman olarak görür. Sürekli yiyeceklerin kalorilerini hesap eder ve yemek yemekten kaçınır.
Bulimia Nervoza
Bu tip yeme bozukluğunda kişi bedenini beğenmez ve kilo vermek ister fakat anoreksiyadan farklı olarak atakları sırasında normalden çok daha fazla yemek yiyip bundan dolayı aşırı derece de pişman olur. Yeme ataklarını günler süren açlık veya ağır sporlar takip edebilir.
Hem Anoreksiya hem de Bulimia Nervoza yaşayan kişiler psikolojik mide bulantısı belirtisini gösterebilirler.
Psikolojik Mide Bulantısı Nasıl Geçer?
Devamlı ve nedenini çözemediğiniz bir mide bulantısı ile karşı karşıya iseniz her şeyden önce bir hekime danışmanız ve mide bulantınızın fizyolojik nedenlerden kaynaklı olmadığından emin olmanız önerilir. Uzun süredir devam eden mide bulantınız varsa taramasından geçmeniz gerekebilir. Herhangi bir fizyolojik temeli bulunmayan mide bulantıları içinse uzman bir psikolog ile görüşmeniz yaşadığınız sorunun psikolojik nedenlerini anlamak için faydalı olacaktır.
"Sürekli mide bulantısı hangi psikolojik rahatsızlık?" sorusu da merak edilen sorular arasında. Öncelikle psikolojik mide bulantısı tek başına bir hastalık değildir ancak bazı psikolojik rahatsızlıkların sonucunda meydana gelebilir. Psikolojik mide bulantısına sebep olabilecek psikolojik rahatsızlıklarının tespit edilmesi iyileşme yönünde önemli bir adımdır4.
Ancak kişinin kendi başına, bir uzman desteği ve görüşü olmadan tanı koyması mümkün değildir. Örneğin, kişi sürekli ve geçmek bilmeyen mide bulantısının nedenin yeme bozukluğu olduğunu düşünebilir. Bu noktada doğruca bir uzmana danışmalı ve uzman gözetiminde tedavi süreci başlamalıdır.
Psikolojik Mide Bulantısın Çözümü
Psikolojik mide bulantısı ve normal mide bulantısına aynı yöntemlerle müdahale edilmez. Yani normal mide bulantısı tedavisinde kullanılan yöntemler psikolojik mide bulantısını geçirmekte işe yaramayacaktır. Psikolojik mide bulantısına neyin sebep olduğu tespit edilmesi gerekmektedir.
Midenizi ve Psikolojinizi Korumak İçin Öneriler
- Sizi yoğun bir şekilde strese sokan, günlük hayattaki işlevinizi aksatan ortamlardan uzak durmaya çalışın.
- Endişe ve stresten kaçınmak için bulunduğunuz ortamları daha ferah ve sakin hale getirin. Odanızı, evinizi veya çalışma masınızı yeniden düzenleyip sizi rahatlatan bir yerin, birinin veya bir anın fotoğrafını asabilirsiniz.
- Çok yağlı, tuzlu ve ağır yiyeceklerden kaçının. Bu tarz yemekler hem sizi hem midenizi yorarak rahatsızlığınızın kötüleşmesine sebep olacaktır.
- Düzenli beslenin. Öğün atlamamaya veya aşırı yememeye dikkat edin.
- Mide bulantınıza neden olan psikolojik sorunları ortadan kaldırmaya çalışın. Stresi daha iyi yönetmek ve psikolojik mide bulantısının temel sebebini anlamlandırmak için uzman bir psikologdan destek alabilirisiniz.
Kaynakça
- Haug, T. T., Mykletun, A., & Dahl, A. A. (2002). The prevalence of nausea in the community: psychological, social and somatic factors. General hospital psychiatry, 24(2), 81-86.
- Blasco, T., Pallarés, C., Alonso, C., & López, J. J. L. (2000). The role of anxiety and adaptation to illness in the intensity of postchemotherapy nausea The Spanish journal of psychology, 3, 47-52.
- Yücel, B. (2009). Estetik bir kaygıdan hastalığa uzanan yol: Yeme bozuklukları. İlk Söz, 22(4), 39-45.
- Kart, M. E. (2004). Pozitif yanılsama ve psikolojik sağlık. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 59(04).
