Şema Kimyası: Neden Benzer Kişilere Çekim Hissederiz?

Şemalar Nedir?

Şemalar, çocukluk veya ergenlik döneminde oluşmaya başlayan, anılardan, düşüncelerden ve duygulardan oluşan, kişinin kendisiyle ya da çevresiyle alakalı yıkıcı temaları ya da örüntüleridir. Fark etmediğimiz zaman şemalar kendilerini yaşam boyu sürdürme eğilimindedir.

Kendimizi, insanları ve çevremizi nasıl gördüğümüz ve değerlendirdiğimiz şemalarımıza göre şekillenir. Örneğin terk edilme şeması olan bir insan yaşamını her an terk edilebileceği inancıyla sürdürebilir. Bu kişi yaşadıklarını terk edileceği inancıyla değerlendirir ya da kendini terk edilme ihtimalinin yüksek olduğu tutarsız ve güvenilmez ilişkilerin içerisinde bulur. Şemalar kendilerini düşünce hataları ve şemayı besleyen davranışlarla sürdürür. Yıkıcı ve olumsuz şemalara sahip bir insanlar kendilerini sık sık Neden hep aynı durumun içine düşüyorum? ya da Neden hep benzer olaylar başıma geliyor? derken bulabilir.

Şema Kimyası Nedir?

Kişilerin sahip oldukları şemalar ve erken yaştaki deneyimleri ilerdeki partner seçimlerinde önemli bir rol oynar.

Şema kimyası, olumsuz şemalarımızı destekleyecek kişilere karşı yoğun bir çekim hissetme ve bu şemalara yönelik kişilerle ilişkiler yaşamaya meyilli olmaya denmektedir. Şema kimyasında şemalarımızla uyumlu birine yoğun bir çekim hissedebiliriz. Aslında ilk başta çok masum duyulan ilk görüşte aşk, tutulma ve elektrik alma gibi kavramlar şema kimyasının sinyalleri olabilir. Bu nedenle bu gibi yoğun ve güçlü duygular hissettiğimizde dikkat etmek gerekir.

Neden Şemamızı Destekleyecek Kişilere Çekim Hissederiz?

Şemalarımıza uygun kişilere çekim hissetmemizin altında yatan en önemli sebeplerden biri bu kişilerin bize tanıdık gelmesidir. Şemalarımızı çok iyi tanıdığımız ve dünyaya onlardan gelen filtreli gözlüklerle baktığımız için bu kişileri bize yakın, tanıdık ve hatta uzun zamandır hayatımızda olan kişiler gibi hissedebiliriz. Aslında orada hissettiğimiz çekim ve tanıdıklık şemalarımızdan gelen yakınlık hissidir.

Şema kimyasına verilebilecek en belirgin örneklerden biri, terk edilme şeması olan kişilerin tutarsız, ilgisiz, işkolik ya da ilişkisi olan kişilere karşı çekim hissetmeleri ve onları partner olarak seçmek istemeleridir. Çekim hissettikleri kişiler zaten ilişkiye uygun olmayan kişiler olduğu için terk edilme şeması olan kişiler ilişkilerinde yalnız bırakılabilir ya da gerçekten terk edilebilir. Böylece bu kişilerin şemaları kendini doğrulamış olur.

Başka bir örnek ise başarısızlık şemasına sahip olan birinin kendini eleştiren, aşırı mükemmeliyetçi ve yargılayıcı partnerler seçmesi ve onlara karşı güçlü bir çekim hissetmesi olabilir. Bu örnekte de kişinin başarısızlık şeması, partnerinin ona karşı tavırlarıyla sürekli olarak tetiklenebilir ve böylece şema kendini sürdürebilir. Diğer tüm uyumsuz şemalar için Şema Terapi yazımızı okuyabilirsiniz.

Şema Kimyasından Sağlıklı Bir İlişki Olur Mu?

Şemalarından dolayı birbirine çekim hisseden iki kişi arasında sağlıklı bir romantik ilişki yaşanma ihtimali oldukça düşüktür. Çünkü bu gibi ilişkiler yıkıcı ve olumsuz şemaları sürdürmemize katkıda bulunurlar. Ancak iki kişi de şemalarının farkında ise, bu şemalar ve şemaların ilişkiye etkileri üzerinde çalışıyorlar ise ilişkiye sağlıklı bir yön verebilirler. Bu nedenlerle şema kimyasını gerçek bir beğeniden ayırmak çok önemlidir.

Şema Kimyasını Nasıl Anlarız?

Eğer hep benzer kişilere karşı çekim hissettiğinizi düşünüyor ve bu nedenle ilişkilerinizde zorluklar yaşıyorsanız dikkat edebileceğiniz birkaç önemli nokta vardır. Öncelikle ilk görüşte aşk kavramı aklımızda bir soru işareti yaratmalıdır. İlk görüşte beğenme ve hoşlanma sağlıklı ve normalken, ilk görüşte aşk yıkıcı bir şemanın işareti olabilir.

Bununla birlikte partner seçimlerimizde şemanın yarattığı bir tanıdıklık hissinden çok olumlu ve iyi hissettiren deneyimleri yaşayıp yaşamadığımıza dikkat etmek önemlidir.

Romantik hayatınızda benzer kişilere karşı çekim hissediyorsanız, size iyi gelmeyecek partnerler karşınıza çıkıyorsa partner seçimlerine daha yakından bakmayı ihmal etmemek gerekir. Bu noktada kendinize sorabileceğiniz birkaç soru belirleyebilirsiniz. Örneğin, Karşımdaki kişiye ne kadar çekim hissediyorum?, Daha önce ne zaman buna benzer bir duyguyu hissettim?, Karşımdaki kişi benim sağlıklı ihtiyaçlarımı karşılamaya uygun ve istekli mi? ve Bu ilişki alma-verme dengesi eşit olan, sağlıklı bir ilişki mi? soruları şema kimyasını gerçek bir beğeniden ayırabilecek sorulardan birkaçıdır.

Şema Kimyasının Önüne Geçmek Mümkün Mü?

Tekrar tekrar aynı şeyleri yaşamak yorucu ve can sıkıcı olsa da bunun neden kaynaklandığını anlamak müdahale edebilmek için büyük bir fırsattır! Nasıl şemalarımızı anlayıp onlara meydan okuyabilirsek şemamıza yönelik seçtiğimiz partnerleri fark edip bunun önüne geçebiliriz. Kendimize sorular sorarak, sağlıksız partnerlere sınır çizerek ve şema kimyamızın yüksek olduğu kişilere temkinli yaklaşarak, gerekirse psikolojik destek alarak sağlıklı ilişkiler kurabiliriz!

Kaynakça

1. Rafaeli, E., Bernstein, D. P., & Young, J. E. (2012). Şema Terapi Ayırıcı Özellikler. İstanbul: Psikonet Yayınları.
2. Azizlerli, N., Şaşıoğlu, M., & Karaosmanoğlu, H. A. (2016). İlişkiler Başlatmak Sürdürmek Bitirmek. İstanbul: Psikonet Yayınları.