Sosyal Fobi & Sosyal Anksiyete Bozukluğu Nedir? Nasıl Yenilir?

Sosyal Fobi Nedir?

Sosyalleşmenin gerekli olduğu durumların bize zaman zaman gergin hissettirmesi olağandır. Örneğin yeni dahil olduğumuz bir ortamda insanlarla iletişim kurmak veya bir topluluk önünde sunum yapmak gibi durumlar hepimiz için normal ve hatta faydalı bir kaygı düzeyine sebep olabilir.

Fakat bu kaygının ne sıklıkla ve hangi yoğunlukta hissedildiği, sorunun sosyal kaygıdan fobiye geçip geçmediğinin anlaşılması için kritiktir. Başka insanlarla etkileşim kurmanın gerekli olduğu sosyal durumlarda ortaya çıkan yoğun kaygı hali, eğer sosyal ortamlardan kaçınma davranışını içermeye başladıysa sosyal fobi olarak tanımlanabilir. Bu kaygıya ya da fobiye sahip kişiler sosyal durumların onlarda yarattığı anksiyeteyle başa çıkmakta oldukça zorlanırlar ve çözümü ortamdan uzaklaşmakta bulurlar. Sosyal Anksiyete Bozukluğu ya da Sosyal Kaygı Bozukluğu diğer insanlar tarafından yargılanma korkusu tarafından tetiklenir.

Sosyal Fobinin Türleri Nelerdir?

Sosyal fobinin 2 alt tipi bulunmaktadır. Kaygılar birçok sosyal durumda ortaya çıkıyorsa yaygın tip, sadece belirli durumlarda ortaya çıkıyorsa yaygın olmayan (özgül) tip olarak isimlendirilir. Yaygın tip, birisiyle tanışmak ve etkileşimi sürdürmek gibi genel sosyallik durumlarını içerirken, özgül tip toplum içinde yemek yemek ve sunum yapmak gibi performans içeren durumları kapsar.

Sosyal Kaygıya Sebep Olabilecek Durumlar Nelerdir?

Geçerli ve güvenilir bir sosyal kaygı testi olan Liebowitz Sosyal Kaygı Ölçeğine göre sosyal anksiyete bozukluğuna sahip insanlarda kaygıya sebep olabilecek bazı sosyal durumlar şunlardır:

• Halka açık alanlarda yemek yemek ya da bir şeyler içmek Bir eğlenceye katılmak
• Topluluk önünde hazırlıklı ya da hazırlıksız konuşmak
• Evde misafir ağırlamak
• Bilgi, beceri ya da yeteneğinin sınanması
• Para iadesi almak üzere satın alınan bir ürünü iade etmek
• Israrcı satış elemanlarına karşı koymak
• Çok iyi tanımadığı biriyle göz teması kurmak
• Çok iyi tanımadığı birine aynı görüşte olmadığını ifade etme
• Çok iyi tanımadığı biriyle telefonda konuşmak
• Birisiyle tanışmaya çalışmak
• Genel tuvaletleri kullanmak

Sosyal Fobi ve Sosyal Anksiyete Belirtileri Nelerdir?

Sosyal fobiye sahip bir kişide kaygıya sebep olabilecek bir sosyal durumla karşılaştığında terleme, çarpıntı, yüz kızarması, ağızda kuruluk, titreme ve nefes darlığı gibi bedensel belirtiler görülebilir. Kişiler başkalarının kendileri hakkında negatif düşüncelere sahip olduğu, başkalarının kendilerini eleştirecekleri ve yargılayacakları düşüncesine sahip olurlar.

Bu düşüncelerden sonra kaygı duyulan ortamda bulunmamak için çaba gösterme, göz teması kurmakta zorlanma ve kaçınma gibi davranışlar ortaya çıkar. Ancak herhangi bir sosyal durumda utangaç ya da rahatsız hissetmek doğrudan sosyal fobi belirtisi olarak görülemez. Sosyal fobiye sahip kişiler sosyalleşmeye dair duydukları korkularının aşırı ya da anlamsız olduğunun farkında olmalarına rağmen bu korkuyu ve kaçma davranışını kontrol etmekte zorlanırlar.

Sosyal Fobinin Sebepleri Nelerdir?

Sosyal fobi genellikle çocukluk veya ergenlik döneminde başlar. Ancak bu durum sosyal fobinin alt tiplerine göre değişiklik gösterebilir. Kişinin mizacı, genetik yatkınlıkları, çocukken zorbalığa veya aşırı eleştiriye maruz kalmak, fiziksel özelliklerle ilgili bir hastalık geçirmek ya da bir farklılığa sahip olmak sosyal fobinin kaynağı olabilir. Bunlara ek olarak, fazla korumacı tutum sergileyen veya başka insanların fikirlerini aşırı önemsediklerini belli eden ebeveynlerin çocuklarında da sosyal fobi görülebilir.

Sosyal Fobi Tanısı

Ağır sosyal fobiye sahip kişiler içinde bulundukları yoğun sosyal kaygılar ve kaçınma davranışı sebebiyle okulda, işte ve diğer insan ilişkilerinde aksaklıklar yaşayabilirler. Ancak sosyal fobi tanısını yalnızca bir psikiyatr veya psikiyatrist tarafından konulabilir. Eğer sosyal durumlarda yaşadığınız korkunun hayatınızı olumsuz yönde etkilediğini düşünüyorsanız profesyonel destek almanız önerilir.

Sosyal Fobi Nasıl Tedavi Edilir?

Sosyal fobiyi yenmek için kesin veya anlık çözüm yoktur. Sosyal fobinin tedavisi için, diğer özgül fobiler için olduğu gibi, ilaç tedavisi bulunmamaktadır. Fobilerin yenilmesi için en etkili tedavi yöntemi maruz kalma terapisi (exposure therapy) ve bilişsel davranışçı terapidir.

Maruz Kalma Terapisi

Maruz kalma terapisi öğrenmenin temel prensiplerinden koşullamaya dayanır. Bu tedavi yönteminde fobi hastaları korktukları durum veya objelerle yavaş ve güvenli bir şekilde yüzleşerek fobik objelerine alışırlar. Bu korku hiyerarşisinde atlanılan her basamakla hastaların fobileri ve fobik tepkileri azalır.

Bilişsel Davranışçı Terapi

Bilişsel Davranışçı Terapi, sosyal fobide en yaygın kullanılan terapi şeklidir. Öncelikle sosyal fobinin gelişmesinin nedenlerini çözümlemek üzere çalışmalar yapılır. Daha sonra kişinin aşırı ve kontrol etmesi zor endişelerinin yerine daha mantıklı düşünceleri koymak üzere çalışılır. Terapi sürecinin uzunluğu ve sürecin sonunda elde edilecek gelişmeler kişiden kişiye değişiklik gösterir ve kişinin mizacı ile ilişkilidir. Sosyal fobiyle baş etmek için psikolojik destek almak, kişinin özgüven kazanmasına ve başkalarıyla etkileşim kurma becerilerinin gelişmesine destek olur.

Sosyal kaygınızın hangi seviyede olduğunu merak ediyor musunuz? Sosyal kaygı testimizi çözerek bu soruya cevap bulabilirsiniz!