Toksik İlişki Ne Demek? Toksik Bir İlişkide Olduğunuzu Nasıl Anlarsınız?

Toksik İlişki Ne Demek?

Toksik ilişkiler, size iyi gelmek yerine tutarlı bir şekilde kötü hissettiren, kendi değerinizden şüphe ettiren ve kendinize dair olumlu algılarınıza zarar veren ilişkilerdir. Bu ilişkiler “zehir” gibidir, ilişki içindeki kişiler kontrol ve manipülasyona başvurarak birbirlerini dibe çekme eğilimindedir.

Toksik bir ilişkideyken karşımızdaki kişi tarafından desteklenmediğimizi, anlaşılmadığımızı, ihmal edildiğimizi veya değersizleştirildiğimizi hissedebiliriz. Bu ilişkiler ruh halimizi daha olumlu bir yere taşımak yerine bizi aşağıya çeker. Yaşadığınız ilişkide duygusal, psikolojik, hatta fiziksel olarak güvende hissetmiyorsanız toksik bir ilişki içerisinde olabilirsiniz.

Burada bahsedilen toksik ilişkiler; romantik ilişki, arkadaşlık ilişkisi, iş ilişkisi, aile ilişkisi gibi birçok farklı bağlamda karşınıza çıkabilir.

Toksik İlişkide Olduğumu Nasıl Anlarım?

Fiziksel veya sözel taciz içeren ilişkiler toksik ilişki olarak adlandırılabilir ancak bunlar haricinde de toksik bir ilişkide olduğunuzu gösteren bazı belirtiler vardır. Aşağıda listelediğimiz ilişki deneyimleri, “İlişkimin toksik bir ilişki olduğunu nasıl anlarım?” sorusu için göstergeler olabilir:

• Kendinizi ilişki içerisinde bitkin ve çaresiz hissetmek
• Aldığınız kararların ve davranışlarınızın korku, öfke, suçluluk duygusuyla ortaya çıktığını fark etmek
• İhtiyaçlarınızın göz ardı edildiğini hissetmek
• Partnerinizi üzmekten korktuğunuz için hareketlerinize çok fazla dikkat etmek
• Partnerinizden gelecek tepkilerden dolayı sürekli korku duymak
• Kendinizi sık sık kullanılmış, sömürülmüş veya hor görülmüş hissetmek
• Sürekli olarak kandırıldığınızı, size yalan söylendiğini hissetmek
• Karşınızdaki kişinin ruh halinde büyük ölçüde düzensizlik görmek
• Sınırlarınızın ihlal edildiğini düşünmek
• Özellikle sözel taciz içeren, manipülatif, aşağılayıcı, kontrol edici, şantajcı veya cezalandırıcı bir duygusal istismar deneyimlemek

Sağlıklı İlişkinin Toksik İlişkiden Farkları

İlişkinizin toksiklik içerip içermediğini anlamaya çalışıyorsanız ilişkinizde hangi davranışların sıkça tekrarlandığına bakmanız önemlidir. Mağdur olanı kontrol eden ve failleri iktidarda tutan uzun vadeli saldırgan ve toksik davranış kalıpları, sağlıksız ilişkilerde çok sık görülür.

Sağlıklı romantik ilişkiler ise gelişimi pozitif yönde etkiler. Burada önemli olan “sağlıklı” bir ilişkinin neye benzediği konusunda fikir sahibi olmaktır.

Yapılan araştırmalar, psikiyatrik bozukluk anlamında risk grubunda olan ergenlerin, daha az sağlıklı kişilerarası davranışlarda bulunduklarını göstermiştir³.

Yani, depresif eğilimleri ortaya çıkaran türde bir psikiyatrik bozukluğu olan kişi (majör depresif bozukluk veya bipolar bozukluk gibi), romantik ilişkisinde toksik davranış kalıplarını kullanmaya daha yatkındır. Ancak bu sonuçlar, psikiyatrik sorunları olan herkesin toksik ilişki içinde olacağı anlamına gelmez.

Peki bir ilişkiyi sağlıklı kılan nedir? Sağlıklı ilişki “mükemmel ilişki” demek değildir. Bir ilişkide tartışma ve kavgalar her zaman olabilir. Önemli olan bu anlaşmazlıklar yaşanırken partnerinizle nasıl iletişim kurduğunuzdur ve durumla nasıl başa çıktığınızdır. Yani, kendinizi toksik bir ilişkide bulmamanın bir yolu da sağlıklı tartışma ortamının nasıl sağlandığını bilmekten geçer.

Araştırmacılar, iletişim konusunda pozitif rol model olan ebeveynlerin çocuklarının gelecekteki romantik ilişkilerinde önemli bir payı olduğunu gösteriyor⁴.

Bir ilişkiyi sağlıklı kılan en önemli yapı taşının iletişim olduğunu ve partnerlerin birbirleriyle açık ve dürüst iletişim kurmasının, ilişkideki güven unsurunu pekiştirdiğini gösteren araştırmalar bulunuyor. Partneri tarafından desteklendiğini hisseden kişiler de sağlıklı bir ilişki içinde olduklarını bildiriyor.

Toksik İlişkide Partnerin Özellikleri	Sağlıklı İlişkideki Partnerin Özellikleri
Güvensiz hissettiren	Güvende hissettiren
Kıskanç	Sevgi dolu
Olumsuz	Pozitif
Benmerkezci	Özverili
Bencil	Teşvik edici
Eleştirel	Modu yükseltici
Aşağılayıcı	Güvenilir
Güven kırıcı	Şefkatli
Saygısız	Saygılı

Toksik İlişkilerin Olumsuz Etkileri

Toksik ilişkiler, kişinin benlik saygısına ve genel iyi oluş haline olduğu kadar fiziksel sağlığına da zarar verebilir. Bir ilişkide sürekli sağlıksız iletişim deneyimlerinin yaşanması kişiyi diğer ilişkilerinden uzaklaştırabilir, depresif duyguları tetikleyebilir, uyku ve beslenme problemlerinin ortaya çıkmasında etkili olabilir.

Toksik ilişkide olan birinin öz bakımına yeterli ilgiyi göstermediğini görebilirsiniz. Sürekli olarak sallantılı bir ilişkiyi toparlama çabasında olan biri; kişisel hijyen, düzenli egzersiz, hobi, rutin faaliyetler gibi hayatındaki diğer önemli alanları ihmal edebilir. Bu ihmaller de günün sonunda fiziksel ve psikolojik durumunu olumsuz yönde etkileyebilir.

Bunun yanında yapılan araştırmalara göre toksik ilişkiler, kaygı ve stres bozukluklarını artırabilir⁵. Özetle, sağlıksız olarak nitelendirdiğimiz ilişkiler; bireyleri ilişki dışındaki hayatlarından uzaklaştırabilir, işlevsiz hale getirebilir ve kişinin duygusal yeme veya madde kullanımı gibi sağlıksız başa çıkma stratejileri geliştirmesine yol açabilir.

Öte yandan sağlıklı ilişki kişiyi besler ve yükseltir, kaygıyı ve stresi hafifletmede rol oynar⁵. Sağlıklı bir ilişkide partnerler birbirine güvende hissettirir, sevgi dolu ve pozitif bir iletişim söz konusudur. Toksik ilişkilerin aksine, kişi üzerinde motive edici, hayata karşı mod yükseltici bir etkisi vardır.

Toksik İlişkileri Sürdürmeye Neden Devam Ederiz?

Bazı kişiler, partnerinin toksik davranış kalıpları daha ilk ortaya çıktığı zaman ilişkiyi sonlandırsa da duygusal, sözel ya da fiziksel istismara uğrayan birçok mağdur, uzun vadeli şiddet içeren bir ilişkide kalmayı sürdürebilir.

Çoğu zaman mağdurların bu ilişkide kalma sebebi maddi zorunluluklar, çocuklar için daha iyisinin bu olduğunu düşünme veya eşlerine karşı sevgi hissetme olarak karşımıza çıkar. Tabii yapılan istismarın boyutu ve ciddiyeti, kurbanın partnerini bırakabilme kararını da etkiler.

İlişkideki sağlıksız davranışlar ne kadar fazla ise mağduriyete uğrayan tarafın ayrılık konusundaki felaket düşünceleri de bir o kadar yoğun olur. Özellikle mağdur olan taraf tehdit edildiği zaman ilişkiden kopamaz ve partnerini terk ederse zarar göreceğinden, hatta öldürüleceğinden bile endişe eder.

Toksik İlişkinizi Nasıl Bitirirsiniz?

Yukarıda belirtilen toksik ilişki sinyallerinden herhangi birini yaşıyorsanız bunu bir sır olarak saklamamak kendiniz için yapabileceğiniz en iyi şeylerden biridir. Güvendiğiniz biriyle konuşabilir, yakınlarınızdan destek alabilirsiniz.

Partneriniz değişim konusunda samimi bir şekilde istekli olduğunu gösteriyorsa çift terapisini değerlendirebilir ancak şiddet veya zorlayıcı davranışlar söz konusu ise bireysel yardım alabilirsiniz.

Mümkün olduğunca ani tepkiler vermeden kendinize güveninizi yeniden kazanarak ve sınırlar koymayı öğrenerek ilişkinizdeki toksik kalıpları düzeltme ihtimaliniz vardır. Ancak, toksik davranış kalıpları olan partnerinize sınır koymayı denediniz ve partneriniz bu sınırlara saygı göstermeyi reddettiyse ilişkinizi gözden geçirmenin zamanı gelmiş olabilir.

Toksik İlişkiyi Sonlandırırken Faydalı Olabilecek 6 Öneri

İlişkiyi sonlandırmak çeşitli sebeplerden ötürü çok zor gibi gözükse de ilişkiniz hakkında kendinize dürüst olarak ihtiyaçlarınızı ve sağlığınızı önceliklendirebilirsiniz.

İlişkiyi nasıl bitirmeyi seçeceğiniz, içinde bulunduğunuz duruma ve kendinizi nasıl güvende hissettiğinize göre değişkenlik gösterebilir. Bu süreçte size yardımcı olabilecek bazı önerileri aşağıda listeledik:

1. Geçmişte maruz kaldığınız olumsuz davranışları gözden geçirin.

İlişkiniz hakkında gerçekten ne hissettiğinizi dürüstçe kendinize söyleyebilmeniz için inkar etmeyi bırakmanız gerekir. Kendinize bazı sorular sorarak işe başlayabilirsiniz:

• Partnerinizle vakit geçirirken enerjiniz olur mu yoksa kendinizi bitkin mi hissedersiniz?
• Onunla zaman geçirmeniz “gerektiği” için mi bir aradasınız yoksa bunu gerçekten istiyor musunuz?
• Hep veren tarafta mısınız yoksa karşı tarafın da verici olduğu durumlar oluyor mu?
• Birlikteyken kendinizi aşağılanmış, değersiz, öfkeli, ihlal edilmiş, hayal kırıklığına uğramış hissediyor musunuz?

2. Duygularınızı yazın.

Geçmişte yaşadığınız duyguları hatırlamakta güçlük çekiyorsanız şu andan itibaren duygularınızın bir günlüğünü tutabilirsiniz. Partnerinizin davranışını, bunun size nasıl hissettirdiğini, ne söylendiğini ve sizin ne söylemek istediğinizi gözlemleyin ve not edin.

3. İlişkinin size ne gibi faydaları olduğunu düşünün.

Eğer toksik bir ilişki içindeyseniz bu ilişkiden nasıl bir fayda sağladığınız üzerine düşünmeye çok istekli olmayabilirsiniz ancak bu sorunun derinine inmek önemlidir. Kendinize bir şekilde “İyi mi hissediyorum yoksa suçlu mu?” diye sorabilirsiniz.

Şu an hayatınızdaki kişi, size geçmişinizden birini hatırlatıyorsa bu soruları sormak sizin için daha da zorlayıcı olabilir ancak belki de keşfetmeniz gereken tam olarak bu örüntülerdir.

4. İlişkinizi nasıl sonlandıracağınıza koşullar çerçevesinde karar verin.

Bu ilişkiyi nasıl bitirebilirsiniz? Bunu yapmanın yollarından biri partnerinize doğrudan, gerekçelerini de sunarak ilişkiyi bitirmeyi seçtiğinizi açıklamak olabilir. Diğer bir yol, partnerinizle yavaş yavaş daha az iletişim kurmayı seçerek ilişkinin zaman içinde bitmesine izin vermektir.

Son olarak partnerinizle olan iletişiminizi aniden sonlandırmayı da tercih edebilirsiniz (özellikle güvenliğinizi tehdit eden bir ilişki içerisindeyseniz).

5. İlişkinizi bitirdikten sonra size iyi hissettirecek şeyler yapmayı deneyin.

İkinci plana attığınız ve yapmayı hayal ettiğiniz bir işe veya hobiye dönebilirsiniz. Bunun yanında kendinizi daha iyi hissedebilmek adına meditasyon ve yoga yapabilirsiniz. Size iyi hissettiren kişilerden sosyal destek alabilirsiniz.

En önemlisi, kendinize şu anda yaşadığınız hislerin normal olduğunu ve sonsuza dek bu şekilde hissetmeyeceğinizi hatırlatın.

Geçmişteki sağlıksız ilişki deneyimlerinizi sahiplenin, kabul edin. Eğer toksik ilişkilere yönelmek sizin için bir örüntü haline geldiyse sizi bu ilişkilere çeken yanınıza odaklanmayı deneyebilirsiniz. Bunu yaparak geçmiş toksik ilişkilerinizi keşfedebilir ve o ilişkilere dair farkındalık kazanabilirsiniz. Bu süreç kendinizi affetmeniz ve kendinize daha şefkatli yaklaşmanız için iyi bir başlangıç olacaktır.

6. Bireysel terapi almayı değerlendirin.

Hazır hissettiğiniz ve ihtiyaç duyduğunuz zaman bireysel terapi almak, toksik ilişkiler konusunda farkındalık kazanmanıza ve bu ilişki modelinin neden sizin için bir örüntü haline geldiğini anlamanıza yardımcı olabilir.

Hiwell'in yetkin online psikologları desteğiyle kendinizi daha iyi tanıyarak ve güçlü yönlerinizi keşfederek toksik ilişkinin üzerinizdeki olumsuz etkilerinden kurtulabilirsiniz.