Toksik Pozitiflik Nedir? “Good Vibes Only” Ne Demek?

Toksik Pozitiflik Nedir?

Ne kadar zor bir durum içerisinde olursa olsun “Pozitif kalmayı sürdürmeliyiz.”, “Good vibes only!” benzeri inançlara sahip olmak toksik pozitiflik olarak bilinir. Genel olarak bakıldığında iyimser olmanın ve olaylara pozitif yanından bakmanın yararlı olduğunu söylesek de toksik pozitiflik tüm zorlayıcı duyguları reddetmektedir¹.

Hayata pozitif bir pencereden bakabilmek mental sağlığımız için iyi olsa da hayat her zaman pozitif olmayabiliyor². Hepimiz zaman zaman zorlayıcı duygularla baş etmek durumunda kalabiliyoruz. Çoğu zaman bu zorlayıcı duyguların kabullenilmesi için ve kişinin psikolojik olarak daha sağlıklı olabilmesi adına zorlayıcı duyguların hissedilmesi ve kişi tarafından ele alınması gereklidir³.

Toksik pozitiflik çevremizde pek çok farklı şekilde karşımıza çıkabilir. Karşılaşmış olabileceğimiz bazı örnekler¹:

İşinizden çıkarıldığınızı hayal edin. İnsanlar “Her şeye olumlu yanından bak.”, “Böyle olması gerekiyordu demek ki.” gibi yorumlar yapabilir. Bu tür yorumlar genelde yaşadığınız zorlayıcı durumla ilgili hissetmeniz veya söylemeniz gerekenleri engelleyebilir.

Bir kaybın ardından çevrenizdekiler “Pozitif kalmalısın.”, “Her şeyin bir nedeni vardır.” gibi yorumlar yapabilir. Bu noktada duyduğunuz bu yorumlar hissedeceğiniz acı veya kayıp duygusunu güç kılabilir.

Üzücü bir olay veya hayal kırıklığı yaşadığınızda “Mutluluk bir seçimdir, mutlu olmayı seçebilirsin.” yorumunu duymak da toksik pozitifliğe bir örnektir. Siz o an hayal kırıklığı hissederken mutlu olmamayı sizin hatanızmış gibi algılayabilirsiniz. Bu tür yorumlar iyi niyetle kuruluyor olsa da çevreniz sizinle empati yapamadıklarının ve duygularınızı yaşamanızı engellediklerinin farkında olmaz.

Olumlu Düşünmenin Neresi Kötü Ki?

Bir anlığına da olsa “Good Vibes Only” yani Türkçesi ile “Yalnızca İyi Hisler” deyişini somutlaştırdığımızı hayal edelim. Her ne yaşarsak yaşayalım aklımıza en ufak kötü bir düşünce dahi gelmiyor ve mutluluktan başka bir şey hissetmiyoruz. Sonrasında bir üzücü bir haber alıyorsunuz ve mutluluktan başka bir şey hissetmiyorsunuz?

Dünyada yaşanan bir trajediyi okuyorsunuz ama tek hissettiğiniz mutluluk. Bunları düşünmek “Yalnızca İyi Hisler” mantrasının yarasız ve işlevsiz olduğunu bize kanıtlayan pek çok örnekten birkaçıydı.

Hayata olumlu bakmanın ve bardağı dolu yarısından görmenin pek çok yararı olduğunu biliyoruz. Olumlu bir tutumda olmak stresli durumlarda daha iyi başa çıkmamıza, dayanıklılık oluşturmamıza ve hatta bağışıklık sistemimizin gelişmesine yardımcı olabilir⁴. Tüm bu olumlu yanlarına rağmen bahsedilenler şu anlama gelmez: “Her şeye her zaman pembe bir mercekten bakmalıyım.”

Hem kendimiz hem sevdiklerimiz için olumlu duygular deneyimlemeyi isteyebiliriz. Ancak hissettiğimiz tek duygunun mutluluk olmasını dilemek gerçekçi değildir. Terapide, özellikle de Bilişsel Davranışçı Terapi’de düşünce kalıplarımızı değiştirerek sorunlara farklı açılardan bakmayı ve hatta olumlu düşünebilmeyi öğreniriz. Olumlu düşüncenin zararlı hale geldiği nokta ise olumsuz duygulardan kurtulmayı beklediğimiz zamandır⁵.

Toksik Pozitiflik Belirtileri

Toksik pozitifliğe işaret eden davranışlar şunlar olabilir³:

• Sorunlarla yüzleşmek yerine onları görmezden gelmek
• Gerçek insani duyguları hissetmek yerine kendinizi iyi hissettiren sözlerin arkadaşında saklanmak
• Sorunlar karşısında olumlu tavra sahip olmayan insanları küçümsemek

Bir başkası tarafından toksik pozitifliğe maruz kaldığınızı gösteren işaretler ise şunlardır:

• Kendinizi kötü hissettiğiniz için suçlu hissetmek
• İnsani duygularınızı gizlemek istemek
• Acı verici duyguları reddetmeye itilmek

Neden Toksik Pozitiflik Tuzağına Düşüyoruz?

Olumlu duyguların önemini vurgulayan ve olumsuzluğu görmezden gelen insanlar bunu genellikle iyi niyetle yapar. Bu insanlar bize sıklıkla destek ve yardım sunduklarını düşünebilir veya zor bir konuşma esnasında ne söyleyeceklerini bilemedikleri için bunları söyleyebilirler.

Her ne kadar iyi niyetle yapılmış bir davranış olsa da bize kendimizi kötü hissettirebilir ve iyi niyetle yapılmış olduğunu düşünmek toksik pozitiflik tuzağına daha kolay düşmemize neden olabilir. Günlük hayatta bir başkasının duygusal deneyimlerini nasıl kabul edeceğimizi ve destekleyeceğimizi bilmek oldukça önemlidir⁶.

Toksik Pozitiflik Neden Zararlıdır?

Zorlayıcı duygular yaşayan insanlar bu duygularla baş edebilmek adına duygularını paylaşmak veya destek almak isteyebilirler. Çevrelerinden toksik pozitiflik yaşadıkları durumda ise bu duygularının göz ardı edildiğini ve bu duyguları hissediyor olmanın değersiz olduğu algısına kapılabilirler¹.

Toksik pozitiflik insanlara hissettikleri duyguların kabul edilemez olduğunu işaret edebilir. Aslında kişi, bu zorlayıcı duygularla baş etme noktasında teselli ve sevgi bulabileceğini bilmelidir.

Toksik pozitiflik ayrıca gerçek insan duygularından kaçınmaya neden olur. Zor duygular hissedilince bu duyguların reddedilmesine sebep olabilir. Bu da aslında büyümemize ve daha derin bir iç görüye sahip olabileceğimiz durumlardaki zorlu duygularla baş edebilme yeteneğimizi yok sayar¹.

Toksik Pozitiflik ile Baş Etmek

Olumsuz ve zorlayıcı duyguları bastırmak yerine onları anlamlandırmak ve işlemek oldukça önemlidir. Bu noktada neden toksik pozitiflikten uzak durmalıyız beraber inceleyelim⁷.

1. Olumsuz duyguları bastırmak zihinsel ve fiziksel sağlığın zarar görmesine neden olabilir. Olumsuz bir duyguyu bastırmak, görmezden gelmek o duygunun kaybolmasına neden olmaz, aksine halının altına süpürülmesine ve vücuttaki stresin artmasına neden olabilir.

Yapılan araştırmalar duyguları bastırmanın kaygı ve depresyonu arttırdığı, uykuyu bozduğu ve genel olarak zihinsel iyi oluşu kötü yönde etkilediğini göstermektedir⁸. Yaşanan olumsuz durumu kabullenerek ve duyguları anlamlandırarak stres faktörleri ile baş etmeye başlayabilirsiniz.

2. Duygular, beynimiz tarafından önemli bilgileri bize iletmek adına gönderilir. Hayatımızdaki olayları duygular sayesinde anlar ve anlamlandırırız. Korku, öfke veya üzüntü yaşanması zorlayıcı duygular olabilir fakat unutmamak gerekir ki bu duyguların da bize anlatmak istediği mesajlar vardır ve bize rehberlik ederler. Fakat biz olaylara her zaman iyi yanından bakmaya kalktığımızda bu olumsuz duyguların bize vermeye çalıştığı mesajdan veya yapmaya çalıştığı rehberlikten de kaçıyor olabiliriz. Belki de bize çok faydalı olabilecek bir bilginin önüne geçiyoruzdur⁹.

3. Acı, insan deneyiminin doğal bir parçasıdır. Bu gibi hoş olmayan duygulardan kaçınmak neredeyse imkansızdır. Duygular karar vermede bize rehberlik eder, empati geliştirmemize yardımcı olur ve tüm bunların ötesinde hayatta kalmamızı sağlar. Olumsuz olarak nitelendirdiğimiz duygular dahi sağlıklı bir şekilde yaşamamızı sürdürebilmemiz için oldukça önemlidir.

Olumsuz Duyguları Kabullenmek Neden Önemlidir?

Yaşadığımız duyguları yargılamak yerine onları kabullenmek, merakla keşfetmeye çalışmak, nereden ve neden geldiğini anlamaya çalışmak oldukça önemlidir. Zorlayıcı duygularla baş etme yolculuğunda anlam oluşturmak, kabullenmeye ve dayanıklılık geliştirmeye yardımcı olabilir.

Toksik Pozitiflikten Kaçınmak

Hissettiklerimiz karşısında gerçekçi olmak oldukça önemlidir. Duygularımızı fark etmeli ve kabul etmeliyiz. Çevremizde pozitif olan insanların olması mental sağlığımız için her ne kadar iyi olsa da toksik pozitifliğe teşvik eden insanlarla zaman geçirmek bir o kadar tehlikeli olabilir. Sırf gerçek duygularımızı paylaştığımız için utanmamıza veya yanlış bir şey yaptığımızı düşünmemize sebep olan kişilerle iletişimizi sınırlayabiliriz¹⁰.