Yetişkinlerde Yaygın Görülen Psikolojik Rahatsızlıklar ve Belirtileri

Yetişkinlerde Yaygın Görülen Psikolojik Hastalıklar

Hiç mutluluktan kahkahalara boğulduğunuz oldu mu? Ya da gerçek olmayan, sizi normalde endişelendirmeyecek bir şeyden çokça korktunuz mu? Neden yokken keyifsiz hissettiğiniz oldu mu peki? Her şeyden bıkıp kendinize ya da çevrenize zarar vermek istediğiniz hatta ölmeyi bile aklınıza getirdiğiniz anlar oldu mu? Bu sorular ile günümüzde sıkça karşılaşılan psikolojik rahatsızlıklar konusuna geçiş yapılmaktadır.

Psikolojik rahatsızlıklar psiko-patolojik işleyiş ve anormal işleyiş olmak üzere iki kısımda incelenmektedir. Psiko-patolojik işleyiş kişiyi üzüntüye sürükleyen ya da kişiyi hayatında yapmak istediği hareketlerden alıkoyan, duygusal aksaklıklar olarak karşımıza çıkmaktadır. Ruh halleri ve davranışların doğasını araştıran alan ise anormal psikoloji olarak tanımlanmaktadır.

Ruh sağlığının korunması oldukça değerlidir. Sağlık tanımı her açıdan tam bir iyilik hali olarak belirtilmektedir. Bundan dolayı bedenin sağlığı kadar ruh sağlığına da önem verilmesi gerekmektedir. Günümüzde sıkça karşımıza çıkan bu psikolojik rahatsızlıkların başlıca nedenleri insanların birbiriyle yaşadıkları iletişim sorunlarıdır. Yine bu rahatsızlıkların altında yatan sorunlar arasında yalnızlık, özgüven eksikliği, sevgisizlik, aldatılma, stres, çevresel faktörler karşımıza çıkmaktadır.¹

Yetişkinlerde Yaygın Olarak Görülen Psikolojik Rahatsızlıklar

1. Duygudurum Bozuklukları ve Depresyon
2. Anksiyete Bozuklukları
3. Yeme Bozuklukları
4. Panik Bozukluk
5. Saplantı-Zorlantı Bozuklukları (Obsesif Kompulsif Bozukluk)
6. Fobiler
7. Travma Sonrası Stres Bozukluğu
8. Kişilik Bozuklukları
9. Şizofreni ve Diğer Psikotik Bozukluklar
10. Madde Bağımlılıkları
11. Somatoform ve Çözülmeli Rahatsızlıklar

Depresyon

Duygu durum bozukluklarından en yaygın olarak karşılaşılanlarından biri majör depresif bozukluktur. Depresyon mutsuzlukla karıştırılabildiğinden kişiler "Ben depresyonda mıyım?" diye sormaktadır. Depresyon ya da majör depresif bozukluk; bireylerde umutsuzluğa, isteksizliğe, hayattan zevk alamamaya yol açan, karamsar tavırların görüldüğü durum bozukluğu olarak bilinmektedir. Bu durum kişilerin mutlu olmalarını gölgelemekle birlikte işlerinde isteksizliğe ve beraberinde başarısızlıklara da neden olabilmektedir.

Depresyon Belirtileri

Depresif duygu durum ve depresyon belirtileri hakkında daha detaylı bilgi için konuyu etraflıca ele aldığımız yazımızı okuyabilirsiniz.

• Olaylara karşı yoğun isteksizlik
• Huzursuz ve öfkeli hissetme
• Karamsar tavırlar
• Odaklanmada yaşanan problemler

Anksiyete (Kaygı)

Yaygın anksiyete ya da kaygı, şiddetli ve sürekli endişe halinde olma durumudur. By kişiler, bir durum meydana geldiğinde en kötüsü olacak şekilde kaygıya kapılırlar. Belirsizliğe tahammülleri çok düşüktür. Güven problemi yaşamaları nedeniyle iletişim kurmakta çekingen davranışlar sergilenir. Anksiyete Bozuklukları altında birçok psikiyatrik bozukluk barındıran bir şemsiyedir. Tüm anksiyete bozukluklarının kalbinde anksiyete vardır. Ancak anksiyete bozukluklarında kaygının ortaya çıkışı ve süreci çok farklıdır. Anksiyetenin türleri, sebepleri, ve belirtileri hakkında detaylı bilgiye blog yazımızdan erişebilirsiniz.

Temel anksiyete (kaygı) belirtileri arasında aşağıdakiler verilebilir.

Anksiyete (Kaygı) Belirtileri

• Günlük hayata yayılmış endişeler
• Kişiyi rahatsız eden durumdan kaçma isteği
• Stresli ve gergin hissetme
• Ellerde titreme, terleme, kalp atışında hızlanma

Yeme Bozuklukları

Bireylerin duygusal durumlarından kaynaklanan ve aşırı yeme ya da yetersiz beslenme ile karakterize olan bozukluk olarak karşımıza çıkmaktadır. Toplumlardaki beden algısı da kişileri bu duruma sürükleyen temel nedenler arasındadır. Sıkça karşılaşılan bu bozukluk arasında anoreksiya nervoza, bulimiya nervoza ve son yıllarda tanımlanan tıkınırcasına yeme bozukluğu sayılabilir. Bu hastalıklar psikolojik kaynaklı olup, bedensel belirtiler ön plandadır².

Yeme Bozukluğu Belirtileri

• Kilo konusunda takıntılı olmak
• Besinleri yedikten sonra üzüntü ya da kaygı duyulması
• Yenilecek besinlerin titizlikle kalori hesabının yapılması
• Yüksek düzeyde egzersiz yapılması
• Sık sık kilo kontrolü ve vücut ölçümünün yapılması
• Fiziksel görünüşe fazlaca önem verilmesi
• Kiloda dalgalanmaların görülmesi
• Olaylara karşı depresif ve algılamada azalmanın görülmesi

Anoreksiya Nervoza Bozukluğu

Kilo almaktan korkan ve zayıf beden görünüşünü benimseyen görüş ön plandadır. Kişi kilo kaybetmek amacıyla; besin alımını azaltarak kilo kaybı yaşamayı amaçlar. Bunun sonucunda kişinin sağlığını tehdit edecek ölçüde zayıflama gerçekleşmektedir.

Bulimiya Bervoza Bozukluğu

Yemek nöbetleri ve sonrasında büyük bir pişmanlıkla karakterize bir bozukluktur. Yemek nöbetleri ile çok miktarda yemek tüketimi gerçekleşebilmektedir. Nöbet sonrasında bu davranışı telafi etmek amacıyla kendini kusturmak, bazı ilaçların kullanılması ya da aşırı egzersiz yapma eylemleri görülebilmektedir.

Tıkanırcasına Yeme Bozukluğu

Bu hastalığı yaşayan bireyler yemek yerken kontrolü kaybetmektedirler. Bulimiya nervozadan farkı yemek yenildikten sonra bunu telafi etmek amacıyla hiçbir eylemde bulunulmaz. Fazla yeme eylemi sonrasında kişiler pişmanlık ve suçluluk duygusu hissedebilmektedir. Fakat bu duygular onların tekrar tekrar yeme döngüsü içerisine girmelerine neden olmaktadır³.

Bipolar Bozukluk

Manik depresif bozukluk olarak da bilinen bipolar bozukluk, kişinin duydularındaki ani dalgalanmalar şeklinde ifade edilmektedir. Ruh halinde oldukça keskin ve ani değişimler söz konusudur.

Bipolar Bozukluk Belirtileri

• Umutsuz ve karamsar ruh hali
• Ani gelişen duygudurum
• Karar vermede sorun yaşama

Obsesif Kompulsif Bozukluk

Kişilerin takıntılı düşüncelerini ve bu düşünceler sonucunda ortaya çıkan zorlantı davranışları konu alan kaygı bozukluğu olarak tanımlanmaktadır. Kişi kendisini ve sevdiklerini olası kötü olaylara karşı koruma eğilimindedir. Bu anlatım daha çok obsesyon(takıntı) için geçerlidir.⁴

Kompulsiyon ise kişilerin yapmak zorunda olduğunu düşündüğü tekrarlayıcı davranışlar olarak tanımlanmaktadır. Bu tekrarlayıcı davranışların takıntılarla ilgili kaygıları azaltmak amacıyla yapıldığı düşünülmektedir.

Obsesyon Belirtileri

• Hata yapmaktan korkmak
• Kirlenme ya da kir korkusu
• Kontrolü kaybetme korkusu
• Kendisine ya da başkalarına zarar gelmesi konusunda agresif ve korkunç düşünceye sahip olabilme
• Durumlara ve kişilere karşı şüphe duyma

Kompulsiyon Belirtileri

• Fazlaca yıkama ve temizleme eylemi
• Her şeyi kontrol etmeye çalışma
• Düzen konusunda aşırılığa kaçma

Psikolojik Hastalıklar Nasıl Tedavi Edilir?

Psikolojik rahatsızlıkların tedavisinde birbirinden farklı terapi yöntemleri söz konusudur. Bunlara terapötik içerik denilmektedir. Terapötik içeriklerin 4 önemli amacı vardır.

• İlk olarak neyin yanlış olduğuna karar verilmeli, tanı koyulmalı ve sınıflandırılma yapılmalıdır.
• Hastalığın olası sebeplerinin ve semptomların nasıl etki gösterdiğine dair inceleme yapılmalıdır.
• Tedavi uygulanıp, uygulanılmayacağına dair karar verilmelidir.
• Uygulanılacak tedavinin hastalığı en aza indirecek türden olmasına dikkat edilmelidir¹.

Psikolojide Tedavi Yöntemleri

Psikodinamik Terapiler

• Freud’un Psikoanalizi
• Sonraki Psikodinamik Terapiler

Hümanistik Terapiler

• Hasta Odaklı Terapi
• Gestalt Terapisi

Grup Terapileri

• Çift ve Aile Terapisi
• Toplum Destek Grupları

Davranış Terapileri

• Karşı Koşullanma
• Edimsel Yöntem
• Sosyal Öğrenme Terapisi
• Genelleme Teknikleri

Biyomedikal Terapiler

• İlaç Terapisi
• Psikocerrahi
• Elektrokonvülsif Terapi (EKT)
• Repetitive Transcranial Magnetic Stimulation (rTMS)

Bilişsel Terapiler

• Yanlış İnançları Değiştirme
• Bilişsel Davranışsal Terapi