Depresyon Belirtileri ve Tedavi Süreci

Depresyon Nedir?

Depresyon, kişinin günlük aktivitelerine devam etmesini zorlaştıran bir duygudurum bozukluğudur. Mutsuzluk, umutsuzluk, keyif alamama ve karamsarlık gibi hislerin uzun süreli devam etmesi sebebiyle kişiler genellikle zaman yönetiminde sıkıntı yaşarlar, diğer insanlarla ilişkileri bu durumdan etkilenir ve verim düşüklüğü yaşarlar.

Depresyon belirtileri hayatın herhangi bir evresinde ortaya çıkabilir. İnsanlar depresyonu farklı şekillerde deneyimler ve depresyon bazı fiziksel rahatsızlıkları tetikleyebilir. Her insan hayatının belli dönemlerinde mutsuz hissetmesine sebep olacak durumlarla karşılaşabilir. Ancak sık sık ve yoğun bir şekilde mutsuz ve umutsuz hissediyorsanız ve bu durum insan ilişkilerinizi ve günlük yaşantınızı olumsuz etkiliyorsa profesyonel destek almak faydalı olabilir. 

Türkiye’de yetişkinlerde depresyon hastalığının görülme oranı yaklaşık %3-6 arası olarak bilinmektedir. Aynı zamanda kadınlarda depresyon görülme sıklığı erkeklerden iki kat fazladır. Bu durumun sebebinin erkeklerin farklı eyleme vurum davranışlarını daha sık kullanması, kadınlarınsa genellikle aynı stres faktörü karşısında daha yoğun belirtiler göstermesi olduğu düşünülmektedir.

Hormonal değişimler ve geleneksel kadın rolleri de kadınlarda depresyonun daha sık görülmesinde etkilidir. Kadınların toplumdaki rolleriyle depresyonun kesiştiği noktaya doğum sonrası depresyon örnek verilebilir.

Depresyonun Sebepleri Nelerdir?

Depresyona sebep olabilecek pek çok durum vardır. Bunlardan bazıları şunlardır:

• Genetik yatkınlıklar: Aile geçmişinizde depresyon veya diğer duygudurum bozukluklarına sahip kişiler varsa risk altında olabilirsiniz.
• Erken çocukluk travmaları
• Beyin yapısı: Beynin frontal lobu daha az aktifse risk altında olabilirsiniz.
• Genel sağlık durumu: Kronik hastalıklar, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, uyku problemleri gibi bazı durumlar yüksek risk altında olmanıza sebep olur. 
• Sürekli kullanılan bazı ilaçlar
• Hormonal değişiklikler 
• Strese sebep olan negatif yaşantılar (ekonomik problemler, boşanma, bir yakınını kaybetme) 
• Anksiyete bozuklukları
• Aşırı alkol tüketimi ve kimyasal madde kullanımı
• Düşük özgüven ve kendini aşırı eleştirme

Depresyon Belirtileri Nelerdir?

Depresyon belirtileri yaşa ve biyolojik cinsiyete göre farklılık gösterebilir. Bu semptomlar bazen sürekli bazen de gelip geçici olabilir.

Yaygın olarak görülen bazı depresyon belirtileri:

• Duyguları düzenlemede zorluk yaşamak
• Sürekli huzursuz ve mutsuz hissetmek
• Benlik saygısında düşme, suçluluk hissetme
• İştahta artış veya azalma
• Kiloda yaşanan değişiklikler
• Uyku düzeninin bozulması (uykuya dalamama, sabah çok erken uyanma, gece sık sık uyanma)
• Cinsel isteksizlik
• Fiziksel aktivitelerde çabuk yorulmak
• Sindirim sistemi sorunları ya da baş ağrısı gibi bedensel yakınmalar Konsantre olmakta zorlanmak
• Dalgınlık, unutkanlık
• Sorumlulukları ertelemek
• İş veriminde düşüklük
• Okul hayatında başarısızlık
• Hareketlerde yavaşlık
• Kendine zarar verme ya da intihar düşüncesi
• Eskiden keyifle yapılan aktivitelerden zevk alamama

Depresyon Türleri Nelerdir?

Kişiler depresyonu hafif, orta ya da yoğun şiddette deneyimleyebilir. Depresyon, belirtilerin şiddetine göre majör depresif bozukluk ve distimik bozukluk olarak ikiye ayrılır.

Majör Depresyon Nedir?

Majör depresyon (klinik depresyon ya da ağır depresyon), depresyonun daha şiddetli olan biçimidir. Majör depresyon belirtileri, depresyon belirtilerinden daha ağır yaşanmaktadır. Kişiler mutsuzluk, değersizlik, umutsuzluk duygularını çok yoğun bir şekilde hissederler ve bu hislerini kendi başına düzenleyemezler.

Major depresif bozukluğun alt tipleri:

• Kronik depresyon: Majör depresyonun 2 yıl veya daha uzun sürmesidir.
• Katatonik depresyon: Kişinin psikomotor davranışlarında belirgin bozulmalar ortaya çıkar. (hareketsizlik, duruş bozuklukları gibi)
• Psikotik depresyon: Sanrılar ve halüsinasyonlar gibi psikoz belirtiler vardır.
• Mevsimsel affektif bozukluk: Belirli mevsimlerde düzenli olarak başlayıp düzelen depresyon türüdür. 
• Postpartum depresyon: Hamilelik sürecinde ya da doğumdan sonraki 4 hafta içinde ortaya çıkar.
• Melankolik depresyon: Kişi eskiden keyif aldığı şeylerin neredeyse hiç birinden keyif almaz. 
• Atipik depresyon: Kişilerin duygu durumu dış etkenlere göre değişiklik gösterir (Mutlu edecek bir habere aşırı sevinmek, üzücü bir duruma aşırı üzülmek gibi). Atipik depresyonu olan biri dışarıya mutlu gözükebilir. Ancak bu depresyon yaşamadığı anlamına gelmez. Bu sebeple atipik depresyon yaşayan bireylere dikkat ve anlayışla yaklaşmak gerekir.

Depresyon Bozuklukları Alt Tipleri ve Depresyon Belirtileri

DSM-5’e göre depresyon bozuklukları kendi içerisinde aşağıdaki şekilde sınıflanmaktadır:

• Yıkıcı Duygudurum Düzensizliği Bozukluğu
• Yeğin(Majör) Depresyon Bozukluğu
• Süregiden Depresyon Bozukluğu (Distimi)
• Aybaşı Öncesi (Premenstrüel) Disfori Bozukluğu
• Maddenin/İlacın Yol Açtığı Depresyon Bozukluğu
• Başka Bir Sağlık Durumuna Bağlı Depresyon Bozukluğu
• Tanımlanmış Diğer Bir Depresyon Bozukluğu
• Tanımlanmamış Depresyon Bozukluğu

Süregiden Depresyon Bozukluğu / Distimik Bozukluk Nedir?

Distimik bozukluk, depresyonun hafif şiddetli olan ama uzun süre devam eden biçimidir. Tanı için bu durumun en az 2 yıldır devam ediyor olması gerekir. Distimi, kişinin günlük hayatına devam etmesini major depresyona göre daha az etkiler. Bu yüzden kişiler distimik bozukluğu kişilik özelliklerinin bir parçası zannedebilirler.

Distimik bozukluğa sahip kişiler, günlük aktivitelere ilgiyi kaybetme, düşük özgüven, umutsuz hissetme ve üretkenliğin azalması gibi durumları deneyimler.

Depresyon Önlenebilir Mi?

Genellikle depresyonun önlenemez olduğu düşünülür. Depresyonu tetikleyebilecek pek çok sebep olduğu için, bu sebepleri önceden fark etmek zordur. Ancak eğer daha önce depresyon yaşadıysanız yaşam şeklinizde yapmanız gereken değişikleri öğrenerek ve psikolojik destek alarak gelecekte yaşayabileceğiniz depresif dönemleri ortadan kaldırabilir veya hafifletebilirsiniz.

Depresyonu önlemede faydalı olabilecek durumlar: 

• Psikolojik destek almayı sürdürmek
• İyi bir uyku düzeni
• Düzenli egzersiz yapmak
• Sigara ve alkolu azaltmak/bırakmak
• İnsan ilişkilerini güçlendirmek
• Sağlıklı beslenmek
• Stresi azaltmak

Depresyon Tekrarlar Mı?

Depresyon tekrarlayabilen bir duygudurum bozukluğudur. Daha önce depresif bir dönem yaşamış olmak tekrarlama olasılığını artırır.

Depresyonun tekrarlamasına sebep olabilecek bazı risk faktörleri:

• Ailede duygudurum bozukluklarına sahip kişiler olması
• Yarıda bırakılmış terapi süreci
• Alkol ve madde kullanımı
• Kronik depresyona sahip olmak
• 60 yaş üzerinde olmak

Depresyon Tanı ve Terapi Süreci

Her mutsuzluk, ümitsizlik veya hayal kırıklığı hali depresyon değildir. Zorlu ve üzücü durumlar karşısında zaman zaman karamsar hislere kapılmak insan hayatının olağan bir parçasıdır. Bu gibi durumlarda hüzün hissi zamanla azalır ve günlük hayatınıza devam edebilirsiniz.

Depresyon ise ruh halinizi, kendinizi ve çevrenizdeki olayları anlama ve anlamlandırma biçiminizi dahi değiştiren bir bozukluktur. Dolayısıyla düşük ve üzgün hissettiğimiz zamanlarda kendimize depresyon tanısı koymamak gerekir. Bu tanıyı sadece bir psikiyatr yukarı belirttiğimiz belirti kriterlerini kullanarak koyabilir ve antidepresan kullanımı önerebilir. Depresyon tanısının konulmasında kişinin duygudurum değişiklikleri, uyku düzeni, iştah durumu, bedensel yakınmaları ve düşünce akışı önem taşır.

Fakat sıklıkla üzgün ve ümitsiz hissediyorsanız ve bu durum günlük hayatınıza devam etmenizi zorlaştırmaya başladıysa bu durumu göz ardı etmemek gerekir. Depresyonla yaşamak oldukça zorlayıcıdır. Kişinin kendi başına çözmekte zorlandığı, uzun süreli duygudurum problemleri varsa mutlaka profesyonel destek almalıdır.

Bilişsel davranışçı terapi ve kişilerarası ilişkilere odaklanan yöntemler depresyon tedavisinde yaygın olarak kullanılır. Kişinin eskiden yapmaktan keyif aldığı ama şimdi gerçekleştirmekte zorlandığı eylemleri bulup bunlar üzerinde çalışmak faydalıdır.

Depresyonun kişinin günlük hayatını ve düşüncelerini aşırı etkilediği durumlarda psikoterapinin yanında ilaç desteği de gerekli olabilir. Depresyon tedavi edilebilen bir duygu durum bozukluğudur ama tekrarlama ihtimali olabilir. Tekrarı geciktirmek hatta mümkünse önlemek amacıyla kontrol seanslarına devam etmek önemlidir.

Depresyonun İyileşme Belirtileri

Depresyonun iyileştiğini söylemek için depresyon belirtilerinde hafiflemenin yanı sıra günlük işlevsellikte artış gözlemlemek gerekir. Bu gözlemi kendinizde yapabileceğiniz gibi birlikte yaşadığınız ya da sık görüştüğünüz kişiler de yapabilir. Aşağıdaki değişiklikleri fark ediyorsanız, depresyonunuzun iyileşmeye başladığı söylenebilir:

• Duyguları daha kolay düzenleyebilmek
• Huzursuzluk, suçluluk, umutsuzluk hislerinde azalma
• İştah ve cinsel isteğin eskiye dönmesi
• Kiloda yaşanan değişiklikler
• Eskiden yapılan aktivitelerden keyif almaya başlama
• Uyku düzeninin toparlanması
• Konsantrasyonda artış
• Erteleme davranışlarında azalma
• Enerjide artış

Depresyonda olup olmadığınızı merak ediyor musunuz? Depresyon testimizi çözerek bu soruya cevap bulabilirsiniz!