Τι Είναι Το Στυλ Γονικότητας; Οι Επιδράσεις των Διαφορετικών Στυλ

ψυχολόγος Simay Yılmaz
Ημερομηνία Δημοσίευσης 08.08.2024
Τι Είναι Το Στυλ Γονικότητας; Οι Επιδράσεις των Διαφορετικών Στυλ

Νιώστε καλύτερα σήμερα!

Πάρτε τον έλεγχο της ζωής σας, όπως και οι 850.000 ευτυχισμένοι πελάτες μας.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Τι Εναι τα Στυλ Γονικότητας;

Τα στυλ γονικότητας είναι προσεγγίσεις που περιγράφουν τον τρόπο με τον οποίο οι γονείς σχετίζονται με τα παιδιά τους και τις βασικές μεθόδους που χρησιμοποιούν για την ανατροφή τους. Η έννοια των στυλ ή τύπων γονικότητας χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από την κλινική και αναπτυξιακή ψυχολόγο Diane Baumrind.

Τα στυλ γονικότητας έχουν τη δυνατότητα να επηρεάσουν την αντίληψη του παιδιού για τον εαυτό του, τις σχέσεις που θα διαμορφώσει ή το πώς θα νιώθει για τον εαυτό του στο μέλλον. Ας ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά στα στυλ γονικότητας, τα οποία έχουν τόσο μεγάλη επιρροή στη ζωή μας και έχουν συζητηθεί σε πολλές μελέτες από το παρελθόν μέχρι σήμερα.

Η Προέλευση του Στυλ Γονικότητας

Είναι γνωστό ότι οι συμπεριφορές των γονέων κατέχουν πολύ σημαντική θέση στην ανάπτυξη της προσωπικότητας ενός ατόμου. Σύμφωνα με τον John Bowlby (2014), τον πρωτοπόρο της θεωρίας της προσκόλλησης, τα στυλ γονικότητας και η επιτυχημένη ανατροφή είναι το κλειδί για την ψυχική υγεία της επόμενης γενιάς1, 2, 3.

Ένα μωρό που ανατρέφεται από έναν φροντιστή ο οποίος είναι ευαίσθητος στις ανάγκες του και προσαρμόζεται σε αυτές, είναι πιο πιθανό να είναι απαλλαγμένο από το άγχος, να είναι ψυχολογικά υγιές και να έχει αυτοπεποίθηση στη μετέπειτα ζωή του. Εάν ο γονέας ασκεί πίεση, εφαρμόζει αυστηρούς πειθαρχικούς κανόνες ή επιδεικνύει υπερπροστατευτική συμπεριφορά, αυτό έχει αρνητικές επιπτώσεις στο παιδί1, 2.

Τέσσερα Στυλ Γονικότητας

Για τους λόγους αυτούς, το στυλ γονικότητας έχει γίνει ένα από τα πιο σημαντικά θέματα που έχουν μελετηθεί εντατικά. Η Baumrind (1966), μία από τους ερευνητές αυτού του θέματος, διέκρινε αρχικά τρεις τύπους στυλ γονικότητας, τους οποίους αύξησε σε τέσσερις, σε μια επόμενη μελέτη το 1991. 1, 4, 5. Πρόσφατα, στα τέσσερα γνωστά στυλ γονικότητας προστέθηκε το Helicopter parenting. Οι τέσσερις τύποι στυλ γονικότητας είναι οι ακόλουθοι:

  • Διαλλακτικό στυλ γονικότητας
  • Αυταρχικό στυλ γονικότητας
  • Επιτρεπτικό στυλ γονικότητας
  • Αδιάφορο στυλ γονικότητας
drawing of a father and daughter practicing democratic parenting

Διαλλακτικοί Γονείς

Αν και οι γονείς που εφαρμόζουν την διαλλακτική προσέγγιση είναι ζεστοί και κοντά στα παιδιά τους, έχουν επίσης σαφείς κανόνες τους οποίους επιβάλλουν. Μέσα σε αυτούς τους σαφείς κανόνες και όρια, ενθαρρύνουν τα παιδιά τους να είναι ανεξάρτητα1.Παρέχουν τόσο καθοδήγηση όσο και έλεγχο όταν η συμπεριφορά των παιδιών είναι λανθασμένη6, 7.

Οι ερευνητές Maccoby και Martin διαπίστωσαν ότι τα παιδιά των διαλλακτικών γονέων σημείωσαν υψηλότερες επιδόσεις στην ακαδημαϊκή ικανότητα, την κοινωνική ανάπτυξη και την αυτοεκτίμηση από τα παιδιά που μεγάλωσαν σε αυταρχικές και επιτρεπτικές οικογένειες6, 8. Τα αποτελέσματα αυτά έχουν επαναληφθεί σε παρόμοιες μελέτες.

Στη μελέτη τους το 1991, ο Lambon και οι συνεργάτες του συνέκριναν τις ακαδημαϊκές ικανότητες, τις προβληματικές συμπεριφορές και τα επίπεδα ψυχοκοινωνικής ανάπτυξης παιδιών ηλικίας 14-18 ετών ως προς τα τέσσερα διαφορετικά στυλ γονικότητας που αναφέρθηκαν παραπάνω.

Από τη μελέτη αυτή προέκυψε ότι τα παιδιά των διαλλακτικών γονέων είχαν υψηλές βαθμολογίες όσον αφορά το ακαδημαϊκό και ψυχοκοινωνικό επίπεδο ανάπτυξης και χαμηλές βαθμολογίες όσον αφορά την προβληματική συμπεριφορά6, 9.

Αυταρχικοί Γονείς

Οι γονείς με αυταρχικό στυλ γονικότητας δείχνουν λιγότερη ζεστασιά και υψηλότερο επίπεδο ελεγκτικής συμπεριφοράς προς τα παιδιά τους. Αυτοί οι γονείς περιμένουν απόλυτη υπακοή από τα παιδιά τους στους κανόνες που θέτουν και οι κανόνες αυτοί είναι αδιαμφισβήτητοι μέσα στην οικογένεια1.Τα παιδιά που δεν ακολουθούν τους σαφείς κανόνες που θέτουν οι γονείς τους είναι πιθανό να αντιμετωπίσουν τιμωρία.

Στις αυταρχικές οικογένειες η ανταλλαγή απόψεων μεταξύ γονέων και παιδιών είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Στη μελέτη της Baumrind, παρατηρήθηκε ότι τα παιδιά που μεγάλωναν με αυταρχικούς γονείς έτειναν να παρουσιάζουν πιο μελαγχολικές, αγχωτικές και επιθετικές συμπεριφορές6, 8.

Επιτρεπτικοί Γονείς

Οι γονείς με επιτρεπτικό στυλ γονικότητας είναι πολύ θερμοί προς τα παιδιά τους και δεν προσδοκούν να συμπεριφέρονται αυτά ανταποκρινόμενα στην ηλικία τους. Αποτυγχάνουν να θέσουν όρια στα παιδιά τους και θεωρούν ως καλή γονική συμπεριφορά το να ενδίδουν στις απαιτήσεις των παιδιών τους1.

Αυτοί οι γονείς προσεγγίζουν τα παιδιά τους με τρόπο που τους επιτρέπει να ρυθμίζουν μόνα τους τη συμπεριφορά τους. Αποδέχονται επίσης τις αρνητικές συμπεριφορές των παιδιών τους, όπως η επιθετικότητα, και έχουν λιγότερες απαιτήσεις από τα παιδιά τους να εκπληρώνουν τα καθήκοντα και τις ευθύνες τους6.

Αδιάφοροι Γονείς

Οι γονείς με αδιάφορο στυλ γονικότητας δεν είναι ζεστοί ή κοντά στα παιδιά τους και δεν τους ασκούν κανέναν έλεγχο. Αδιαφορούν για τις ανάγκες και τις επιθυμίες των παιδιών τους1. Αυτοί οι γονείς φαίνεται να μην διαθέτουν χρόνο ή ενέργεια για τα παιδιά τους. Δεν δείχνουν κανένα ενδιαφέρον για τη σχολική εκπαίδευση ή τις εξωσχολικές δραστηριότητες των παιδιών τους.

Η έρευνα έχει δείξει ότι οι γονείς αυτοί καλύπτουν τις βασικές ανάγκες των παιδιών τους, αλλά δεν ενδιαφέρονται ουσιαστικά για αυτά. Έχει επίσης παρατηρηθεί ότι τα παιδιά αυτά έχουν υψηλότερες τάσεις επιθετικότητας και χαμηλότερες ακαδημαϊκές επιδόσεις. Είναι επίσης πιο πιθανό να αρχίσουν, σε νεαρή ηλικία ,να καταναλώνουν αλκοόλ και να καπνίζουν 6.

Πώς το Γονικό Στυλ Επηρεάζει τα Παιδιά

Πολλές μελέτες έχουν εξετάσει τον τρόπο με τον οποίο το στυλ γονικότητας επηρεάζει τα παιδιά. Μεταξύ αυτών των επιρροών είναι οι εξής:6, 10 Τα παιδιά που προέρχονται από οικογένειες με αυταρχική ανατροφή είναι υπάκουα και ικανά, αλλά η αυτοεκτίμησή τους είναι σχετικά χαμηλή και συνήθως δεν νιώθουν ευτυχισμένα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα παιδιά οικογενειών που υιοθετούν ένα διαλλακτικό στυλ γονικότητας έχουν υψηλότερα επίπεδα επιτυχίας, ευτυχίας και ικανοτήτων.

Τα παιδιά οικογενειών με επιτρεπτικό στυλ γονικότητας έχουν προβλήματα ευτυχίας και αυτορρύθμισης, είναι πιο πιθανό να έχουν προβλήματα με την εξουσία και να έχουν κακές επιδόσεις στο σχολείο.

Τα παιδιά οικογενειών με αδιάφορο στυλ γονικότητας σημειώνουν χαμηλά αποτελέσματα σε μετρήσεις σε όλους τους τομείς της ζωής και είναι λιγότερο ικανά από τους συνομηλίκους τους. Αυτά τα παιδιά έχουν προβλήματα με την αυτορρύθμιση και χαμηλή αυτοεκτίμηση.

Μια Νέα Αντίληψη στο Στυλ Γονικότητας: Helicopter Parenting

Ως Helicopter Parents ή γονείς "ελικόπτερα" ορίζονται οι γονείς που ασχολούνται υπερβολικά με το παιδί τους, ζουν τη ζωή τους με επίκεντρο το παιδί τους, κάνουν όλα τα σχέδιά τους σύμφωνα με το παιδί τους, σχεδιάζουν και διαχειρίζονται ολόκληρη τη ζωή του παιδιού τους και παρεμβαίνουν σχεδόν σε κάθε πτυχή της ζωής του 11, 12, 13.

Εξαιτίας της ανάπτυξης της τεχνολογίας, η δυνατότητα των γονέων να ελέγχουν τα παιδιά τους και να γνωρίζουν πού είναι και τι κάνουν ανά πάσα στιγμή, επικοινωνώντας εύκολα μέσω τηλεφώνου και διαδικτύου, έχει οδηγήσει σε αύξηση του φαινομένου Helicopter Parenting.11, 14.

Χαρακτηριστικά του Helicopter Parenting

Οι γονείς που υιοθετούν αυτό το στυλ γονικότητας συχνά δυσκολεύονται να δουν το παιδί ως άτομο ξεχωριστό από τους ίδιους και αναφέρονται στον εαυτό τους και στο παιδί σαν να είναι το ίδιο και το αυτό άτομο. Για παράδειγμα, όταν μιλούν σε κάποιον άλλο, χρησιμοποιούν τον πληθυντικό αριθμό, όπως "ζωγραφίσαμε σήμερα", "πήραμε ένα αστέρι στο σχολείο σήμερα", και προτιμούν να μιλούν εκ μέρους του παιδιού τους11, 18. Ακολουθούν ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά αυτής της κατηγορίας γονέων:11, 15-17

  • Υπερβολικό ενδιαφέρον για το παιδί και τα προβλήματά του
  • Λύση των προβλημάτων από τους ίδιους και όχι από το παιδί τους ακόμη και αν αυτό είναι ικανό να τα αντιμετωπίσει.
  • Υπερβολικό ενδιαφέρον για την ακαδημαϊκή επιτυχία και τη σχολική ζωή του παιδιού
  • Διαχείριση, σχεδιασμός και παρέμβαση στη ζωή του παιδιού
  • Προγραμματισμός των δραστηριοτήτων και των μαθημάτων στα οποία θα συμμετέχει το παιδί και λήψη αποφάσεων για λογαριασμό του

Επιπτώσεις του Στυλ Γονικότητας Helicopter Parenting στο Παιδί

Όσο καλές προθέσεις και να έχουν οι helicopter parents (γονείς ‘’ελικόπτερα") έχει αποδειχθεί ότι η συμπεριφορά τους έχει αρνητικές επιπτώσεις στα παιδιά11, 19. Όταν οι γονείς παρεμβαίνουν σε κάθε βήμα της ζωής του παιδιού, επηρεάζονται αρνητικά οι δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων του και το παιδί αντιμετωπίζει προβλήματα που σχετίζονται με την ανάπτυξη ταυτότητας και αυτοπεποίθησής του11, 20, 21

Έχει επίσης αναφερθεί ότι τα παιδιά των οικογενειών που υιοθετούν αυτό το στυλ γονικότητας παλεύουν με περισσότερα συναισθηματικά προβλήματα στα μετέπειτα χρόνια11, 22. Επιπλέον, όταν εξετάστηκε η κοινωνική ζωή αυτών των παιδιών, παρατηρήθηκε ότι δυσκολεύονται στη λήψη αποφάσεων και αντιμετωπίζουν προβλήματα με την προσκόλληση, επειδή δεν μπορούν να βιώσουν την εξατομίκευση11, 23, 24

Η Σημασία του Στυλ Γονικότητας

Η στάση των γονέων απέναντι στα παιδιά τους επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την ανάπτυξη της αυτοεκτίμησής τους η οποία με τη σειρά της έχει αντίκτυπο στην ψυχική τους υγεία1, 25. Μελέτες δείχνουν ότι οι γονικές στάσεις και η αυτοεκτίμηση διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στα προβλήματα συμπεριφοράς που παρατηρούνται στα παιδιά και στους νέους.

References

  1. DOST, M. T., Aytaç, M., & UYSAL, N. K. (2019). The predictive power of parenting style on personality traits, self-esteem and life satisfaction. Electronic Journal of Social Sciences, 18(71), 1146-1165.
  2. Sümer, N., Gündoğdu Aktürk, E. & Helvacı, E. (2010). Psychological effects of parental attitudes and behaviors: A review of studies in Turkey. Turkish Psychology Writings, 13 (25), 42-59.
  3. Bowlby, J. (2014). A Secure Base: Parent-Child Attachment and Healthy Human Development. Kocaeli: Psychotherapy Institute Publications
  4. Baumrind, D. (1966). Effects of authoritative control on child behavior. Child Development, 37, 887–907. doi: 10.2307/1126611
  5. Baumrind, D. (1991). Parenting styles and adolescent development. In: J. Brooks, R. Lerner & A. C. Petersen, (Ed.), The Encyclopedia on Adolescence (pp. 758-772). New York: Garland.
  6. https://tr.wikipedia.org/wiki/Baumrind%27in_ebeveynlik_stilleri
  7. Saylik, F. Zeynep; Yalçin, Meral GEZİCİ (28 Aralık 2018). "A Quasi-Experimental Investigation of the Effects of Authoritarian or Democratic Parental Attitude and Parental Attachment Style on Feelings of Guilt and Shame". Psychology Studies. 38 (2): 95-127. ISSN 1304-4680
  8. Yılmaz, Ayşen (1999). "Child Raising Attitudes: Theoretical Approaches and Empirical Studies" (PDF). Turkish Psychology Writings. Archived from the source (PDF) on May 6, 2021. Access date: December 10 2021.
  9. Lamborn, Susie D.; Mounts, Nina S.; Steinberg, Laurence; Dornbusch, Sanford M. (1991). "Patterns of Competence and Adjustment among Adolescents from Authoritative, Authoritarian, Indulgent, and Neglectful Families". Child Development. 62 (5): 1049-1065. doi:10.2307/1131151. ISSN 0009-3920. Archived from December 10, 2021. Access date: December 10, 2021.
  10. "How Different Styles of Parenting Impact Children". Verywell Mind (English). Archived from the source on May 28, 2018. Access date: December 10, 2021.
  11. AVCI, S. Ç., & GÜLEÇ, D. (2020). A new concept: helicopter parenting. Ordu University Journal of Nursing Studies, 3(2), 163-168.
  12. Berger PL, Luckmann T. (2008). Social Construction of Reality/ A Sociology of Knowledge Review. Istanbul: Paradigma Publishing, s.70-74.
  13. Yılmaz H, Büyükcebeci A. (2019). Consequences of Helicopter Parent Attitudes in Terms of Some Positive Psychology Concepts. Turkish Journal of Psychological Counseling and Guidance, 9(54), 707-744
  14. LeMoyne T, Buchanan T. (2011). Does “Hovering” matter? Helicopter parenting and its effect on well-being. Sociological Spectrum, 31(4), 399-4
  15. Fingerman KL, Cheng Y, Wesselmann ED, Zarit S, Furstenberg F, Birditt KS. (2012), Helicopter parents and landing pad kids: Intense parental support of grown children. Journal of Marriage and Family, 74, 880-896.
  16. Segrin C, Woszidlo A, Givertz M, Bauer A, Murphy MT. (2012). The association between over parenting, parent-child communication, and entitlement and adaptive traits in adult children. Family Relations 61(2), 237-252.
  17. Bradley-Geist J, Olson-Buchanan J. (2014), Helicopter parents: An examination of the correlates of over-parenting of college students, Education Training, 56(4), 314-328.
  18. Kelly L, Duran RL, Miller-Ott AE. (2017) Helicopter parenting and cell-phone contact between parents and children in college. Southern Communication Journal, 82(2), 102-114.
  19. Kantrowitz B, Tyre P. (2006). The fine art of letting go. (Access Date: 12.09.2018). Newsweek. http://www.usc.edu/studentaffairs/parents/images/TheFineArtofLettingGo.pdf Access Date: 6.3.2018
  20. Gibbs N. (2009). The growing backlash against overparenting. (30 November 2009) Time. http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1940697,00.html Access Date: 11. 01. 2020
  21. Padilla-Walker LM, Nelson LJ. (2012). Black hawk down?: Establishing helicopter parenting as a distinct construct from other forms of parental control during emerging adulthood. Journal of Adolescence 35(5), 1177-1190.
  22. Kouros CD, Pruitt MM, Ekas NV, Kiriaki R, Sunderland M. (2017). Helicopter parenting, autonomy support, and college students‟ mental health and well-being: The moderating role of sex and ethnicity. Journal of Child and Family Studies. 26(3), 939–949.
  23. Farley JP, Kim-Spoon J. (2014). The development of adolescent self-regulation: reviewing the role of parent, peer, friend, and romantic relationships. Journal of Adolescence, 37(4), 433-440.
  24. Van Ingen DJ, Freiheit S, Steinfeldt JA, Roberts A. (2015). Helicopter parenting: The effect of an overbearing caregiving style on peer attachment and self-efficacy. Journal of College Counseling 18(1), 7-20.
  25. Furnham, A. & Cheng, H. (2000). Perceived parental behavior, self-esteem and happiness. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, 35(10), 463-470. doi: 10.1007/s001270050265
  26. DeHart, T.,Pelham, B. W. & Tennen, H. (2006). What lies beneath: Parenting style and implicit self-esteem. Journal of Experimental Social Psychology, 42, 1–17. doi: 10.1016/j.jesp.2004.12.005
  27. https://cogitoanaokulu.com/galeri/ebeveynlik-stilleri.pdf
*Τα άρθρα στον ιστότοπό μας δεν παρέχουν ιατρικές συμβουλές και είναι μόνο για ενημερωτικούς σκοπούς. Μια διαταραχή δεν μπορεί να διαγνωστεί με βάση ένα άρθρο. Μια διαταραχή μπορεί να διαγνωστεί μόνο από ψυχίατρο.
left arrow   Τι Είναι Μια Τοξική Σχέση; Πώς Καταλαβαίνετε αν Βρίσκεστε σε Τοξική Σχέση; Η Μοναδική Εκφραστική Δύναμη Της Τέχνης: Τι Είναι Η Θεραπεία Μέσω Τέχνης Και Γιατί Να την Επιλέξετε;  right arrow
-->