Τι είναι ο Αλκοολισμός (Εθισμός στο Αλκοόλ); Τύποι Αλκοολισμού και Αιτίες

Τι Είναι ο Εθισμός στο Αλκοόλ;

Ο εθισμός στο αλκοόλ είναι επίσης γνωστός ως αλκοολισμός ή διαταραχή χρήσης αλκοόλ. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ο αλκοολισμός είναι μια κατάσταση που προκαλεί σοβαρά προβλήματα υγείας και είναι μια διαταραχή χρήσης ουσιών που προκαλείται από επαναλαμβανόμενη ή συνεχή χρήση αλκοόλ^{1, 2}.

Γενικά, το άτομο με διαταραχή χρήσης αλκοόλ συνειδητοποιεί τους κινδύνους του αλκοόλ μετά από λίγο καιρό, αλλά δυσκολεύεται να σταματήσει να πίνει, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε δυσάρεστες καταστάσεις τόσο για το ίδιο το άτομο όσο και για τους γύρω του³. Το παρόν άρθρο πραγματεύεται τις επιπτώσεις του αλκοόλ, καθώς και τα συμπτώματα του εθισμού στο αλκοόλ και τα στάδιά του.

Επιπτώσεις του Αλκοόλ

Η εξάρτηση από το αλκοόλ, γνωστή και ως διαταραχή χρήσης αλκοόλ, είναι μια ψυχική κατάσταση που απαιτεί θεραπεία, εάν η ψυχική και η σωματική υγεία ενός ατόμου, καθώς και η κοινωνική ζωή του υποφέρουν, ως αποτέλεσμα της μακροχρόνιας κατανάλωσης αλκοόλ, αλλά αυτό είναι σε θέση να ελέγξει την επιθυμία του να καταναλώσει αλκοόλ^{3, 4}.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, περισσότερα από ένα εκατομμύριο άτομα αποβιώνουν κάθε χρόνο από σχετιζόμενες με το αλκοόλ αιτίες. Σύμφωνα με άλλη μελέτη, το 13,5% των θανάτων στην ηλικιακή ομάδα 20-39 ετών οφείλεται σε αιτίες που σχετίζονται με το αλκοόλ³.

Παράλληλα, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ δεν είναι επικίνδυνη μόνο για τη σωματική υγεία του ατόμου, αλλά υπάρχουν κι άλλες ποικίλες επιπτώσεις. Όσο είναι εν ζωή, το άτομο μπορεί να αντιμετωπίσει ποικίλα σωματικά, ψυχολογικά και κοινωνικά προβλήματα^{1, 4, 5}:

Σωματικές Επιπτώσεις του Αλκοόλ

Η μακροχρόνια κατάχρηση αλκοόλ μπορεί να είναι η αιτία για πολλά σωματικά συμπτώματα, αλλά και ασθένειες:

• Καρκίνοι στον οισοφάγο, στον λάρυγγα, στο στομάχι και στο πάγκρεας
• Ασθένειες του κυκλοφορικού συστήματος
• Σοβαρές ηπατικές βλάβες
• Διαβήτης
• Σεξουαλικές δυσλειτουργίες και στην εμμηνόρροια
• Αποδυνάμωση του ανοσοποιητικού
• Μυϊκή αποδυνάμωση, μούδιασμα, προβλήματα στην ισορροπία
• Πονοκέφαλοι
• Διαταραχές ύπνου

Ψυχολογικές Επιπτώσεις της Κατανάλωσης Αλκοόλ

Εκτός από τις παραπάνω επιπτώσεις, η μακροχρόνια κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να προκαλέσει τα ακόλουθα ψυχολογικά προβλήματα:

• Εναλλαγές διάθεσης, κρίσεις θυμού, έντονο κλάμα
• Ανησυχία, φόβο, πανικό
• Καταθλιπτικά συμπτώματα
• Αίσθημα ανασφάλειας
• Αυτοκαταστροφικότητα
• Αδυναμία απόλαυσης διασκεδαστικών δραστηριοτήτων
• Δυσκολία αυτό-ελέγχου και ελέγχου των παρορμήσεων
• Δυσκολίες στη μνήμη και απώλεια μνήμης
• Αδυναμία στην κριτική σκέψη και τη λήψη αποφάσεων
• Δυσκολία στην κατανόηση και την αντίληψη

Κοινωνικές Επιπτώσεις της Κατανάλωσης Αλκοόλ

Οι συμπεριφορές των ατόμων υπό την επιρροή του αλκοόλ, μπορεί επίσης να προκαλέσουν αδυναμία να εκπλήρωσης μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων ευθυνών ή αποφυγή κοινωνικών καταστάσεων.

• Οικονομικές προκλήσεις
• Πτώση ακαδημαϊκής επίδοσης ή παύση σχολικής φοίτησης
• Αύξηση πιθανοτήτων για αποκλίνουσες και εγκληματικές συμπεριφορές
• Απόλυση
• Προβλήματα στον έγγαμο και οικογενειακό βίο
• Κακή εργασιακή επίδοση και ατυχήματα στη δουλειά

Στάδια Εθισμού στο Αλκοόλ

Επομένως, γνωρίζοντας τις σωματικές, ψυχολογικές και κοινωνικές επιπτώσεις της κατανάλωσης αλκοόλ, γιατί τα άτομα υποκύπτουν εν τέλει στην κατάχρηση αλκοόλ και εθίζονται? Οι Ögel & συν. διαχωρίζουν τη διαδικασία εθισμού στο αλκοόλ σε 3 διακριτά στάδια⁴:

Στάδιο Δοκιμής

Κάθε άτομο έχει μια μοναδική πορεία προς τον εθισμό. Ορισμένοι περιμένουν ευχαρίστηση, ενώ άλλοι περιμένουν να θεραπευτούν ή να αποσπαστεί η προσοχή τους από διάφορα προβλήματα, όπως αγχωτικές καταστάσεις, κοινωνική φοβία ή αϋπνία. Σε αυτό το σημείο, το άτομο πιστεύει ότι μπορεί να σταματήσει να πίνει όποτε το θελήσει.

Στάδιο Τακτικής και Επικίνδυνης Χρήσης

Παρόλο που ο εθισμός δεν έχει ακόμη αναδυθεί, ο κίνδυνος ανάπτυξής του αυξάνεται όσο αυξάνεται η συχνότητα κατανάλωσης αλκοόλ. Η ριψοκίνδυνη συμπεριφορά και η συχνότητα κατανάλωσης με φίλους αυξάνονται αμφότερες. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο κύκλος των φίλων του ατόμου μπορεί επίσης να αλλάξει. Κατά τη διακοπή της κατανάλωσης αλκοόλ μπορεί να εμφανιστεί κόπωση, κατάθλιψη, αύξηση των επιθετικών ξεσπασμάτων και μείωση της ευχαρίστησης.

Στο σημείο αυτό, το άτομο αρχίζει να αναπτύσσει εθισμό στο αλκοόλ, ο οποίος, όπως ο διαβήτης ή η υπέρταση, μετατρέπεται σε χρόνια ασθένεια. Η διακοπή της κατανάλωσης αλκοόλ σε αυτό το στάδιο είναι ένα σημαντικό βήμα για την αποφυγή των προβλημάτων που θα προκύψουν στο επόμενο στάδιο.

Ένα άτομο που είναι εθισμένο στο αλκοόλ μπορεί να βάλει τέλος στην ασθένειά του αν σταματήσει να πίνει σε αυτό το στάδιο, όπως ακριβώς ένας διαβητικός που παραμένει διαβητικός για όλη του τη ζωή μπορεί να ελέγξει τον διαβήτη του αν σταματήσει να καταναλώνει ζάχαρη. Ωστόσο, αν το άτομο ξαναρχίσει την κατανάλωση αλκοόλ, μπορεί να προχωρήσει στο στάδιο του εθισμού.

Στάδιο Εξάρτησης

Ο εθισμός είναι μια χρόνια ασθένεια. Η σωματική εξάρτηση από το αλκοόλ αναπτύσσεται ως αποτέλεσμα της μακροχρόνιας, συνεπούς και συχνής κατανάλωσης. Καθώς η ποσότητα αλκοόλ που καταναλώθηκε προηγουμένως ήταν ανεπαρκής και δεν παρείχε την επιθυμητή ευχαρίστηση, γεγονός που υποδηλώνει αυξημένη ανοχή, το άτομο αυξάνει την κατανάλωση αλκοόλ προκειμένου να επιτύχει το ίδιο επίπεδο ευχαρίστησης με πριν.

Οι ταχυκαρδίες, ο υπερβολικός ιδρώτας, το τρέμουλο, οι ναυτίες, οι εμετοί, οι αυπνίες, το άγχος, οι πονοκέφαλοι, τα εντερικά προβλήματα, η απώλεια όρεξης και η υπέρταση αποτελούν παρατηρούμενα συμπτώματα όταν το άτομο μειώνει ή διακόπτει την κατανάλωση αλκοόλ. Άλλα συμπτώματα αποτελούν οι ψευδαισθήσεις, τα ψυχωτικά συμπτώματα, η σύγχυση, η νευρικότητα και η υπερκινητικότητα^{1, 4}.

Συμπτώματα Εθισμού στο Αλκοόλ

Πώς διαγιγνώσκεται ο αλκοολισμός; Ποια πηγή μπορούμε να εμπιστευτούμε αν κάποιο κοτνινό μας πρόσωπο εμφανίσει εθισμό στο αλκοόλ; Οι ψυχίατροι διαγιγνώσκουν τη διαταραχή χρήσης αλκοόλ σε άτομα που παρουσιάζουν τουλάχιστον δύο από τα ακόλουθα συμπτώματα σε διάστημα 12 μηνών και έχουν κλινικά σημαντική δυσφορία ή έκπτωση της λειτουργικότητας, σύμφωνα με τα διαγνωστικά κριτήρια του DSM-5³:

• Πίνετε περισσότερο από ό,τι συνηθίζετε, ή από ό,τι συνιστάται
• Έχετε επίμονη επιθυμία διακοπής ή ελέγχου της κατανάλωσης αλκοόλ
• Αφιερώνετε πολύ χρόνο σε δραστηριότητες που είναι πολύ εύκολη η κατανάλωση αλκοόλ
• Νιώθετε νωθρότητα, έντονη επιθυμία να πιείτε αλκοόλ ή αισθάνεστε υποχρεωμένοι να το κάνετε
• Η επαναλαμβανόμενη χρήση αλκοόλ οδηγεί σε αποτυχία εκπλήρωσης σημαντικών ευθυνών στη δουλειά, στο σχολείο ή στο σπίτι
• Συνεχίζετε να πίνετε, παρά τα προβλήματα σχέσης που προκαλούνται ή επιδεινώνονται εξαιτίας του αλκοόλ
• Διακόπτονται ή μειώνονται σημαντικές οι κοινωνικές, οι εργασιακές ή οι δραστηριότητες ψυχαγωγίες σας, λόγω της χρήσης αλκοόλ
• Κάνετε επαναλαμβανόμενη χρήση αλκοόλ, η οποία σας οδηγεί σε δυνητικά επικίνδυνες καταστάσεις
• Συνεχίζετε να πίνετε παρά τα σωματικά ή τα ψυχικά προβλήματα που μπορεί να προκαλέσει ή να επιδεινώσει το ποτό
• Έχετε αναπτύξει ανοχή στο αλκοόλ

Κριτήρια για την Ανάπτυξη Ανοχής στο Αλκοόλ

• Ανάγκη κατανάλωσης σημαντικά αυξημένων ποσοτήτων αλκοόλ για να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα
• Λήψη του επιθυμητού αποτελέσματος, παρά την επαναλαμβανόμενη χρήση της ίδιας ποσότητας αλκοόλ

Θεραπεία του Εθισμού στο Αλκοόλ

Αναφέραμε προηγουμένως ότι ο αλκοολισμός είναι μια χρόνια εγκεφαλική ασθένεια. Δεν μπορούμε να περιμένουμε ότι ο εγκέφαλος θα αναρρώσει και ο εθισμός θα εξαφανιστεί αμέσως, κυρίως λόγω της φύσης του εθισμού. Πρέπει να παρέχεται ένα ευέλικτο και μακροπρόθεσμο πρόγραμμα αποτοξίνωσης στο εθισμένο άτομο, ενώ ταυτόχρονα να μπορεί να έχει συνείδηση του εσωτερικού του κόσμου^4. Υπάρχουν οκτώ σημεία στη θεραπεία του εθισμού στο αλκοόλ, σύμφωνα με το μοντέλο που ανέπτυξε ο Ögel, με βάση διάφορες μελέτες. Αυτά είναι τα εξής⁷:

Ιατρική Υποστήριξη

Αναφέρεται στη ρύθμιση των φαρμακευτικών θεραπειών από τους ψυχιάτρους έναντι των συμπτωμάτων στέρησης του ατόμου, της επιθυμίας για χρήση ουσιών, της πιθανότητας υποτροπής και άλλων ψυχιατρικών ζητημάτων που σχετίζονται με τον εθισμό.

Κοινωνική Υποστήριξη

Αφορά τον εντοπισμό και την υποστήριξη σε τυχόν κινδύνους και σε βασικές ανάγκες, όπως οι οικονομικές ανάγκες και η ανάγκη για στέγαση.

Πληροφόρηση του Ατόμου για τον Εθισμό

Περιλαμβάνει την ενημέρωση του εξαρτημένου ατόμου σχετικά με τις επιπτώσεις του αλκοόλ, την έννοια του εθισμού και τη διαδικασία ανάρρωσης, τις μολυσματικές ασθένειες και τις νομικές πληροφορίες.

Ψυχική Υποστήριξη

Απευθύνεται στην αντιμετώπιση των ψυχικών ασθενειών που συχνά συνοδεύουν τον εθισμό στο αλκοόλ, όπως η κατάθλιψη, η αγχώδης διαταραχή, η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας, το τραύμα και η ψύχωση, καθώς και των συμπτωμάτων που προκαλούν την επιμονή του εθισμού, όπως η παρορμητικότητα.

Συνεργασία με την Οικογένεια

Περιλαμβάνει μια ολοκληρωμένη αξιολόγηση της στάσης της οικογένειας απέναντι στην εξάρτηση, των οικογενειακών δεσμών και των γονικών δεξιοτήτων, καθώς και την πραγματοποίηση των κατάλληλων παρεμβάσεων.

Οργάνωση της Ζωής

Περιλαμβάνει την αξιολόγηση και τη ρύθμιση των δραστηριοτήτων ελεύθερου χρόνου, των φιλικών και οικογενειακών σχέσεων, των συνηθειών διαβίωσης και του περιβάλλοντος διαβίωσης.

Ορισμός Στόχων

Συμπεριλαμβάνει τον καθορισμό συγκεκριμένων, ρεαλιστικών και μικρών στόχων για την αποκατάσταση του εθισμού.

Αποτροπή της Υποτροπής

Περιλαμβάνει την εξάσκηση σε δεξιότητες αντιμετώπισης συναισθημάτων, σκέψεων και επιθυμιών που μπορεί να οδηγήσουν σε υποτροπή, καθώς και σε ενέργειες που πρέπει να γίνουν σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης και σε μακροχρόνιες μεθόδους αντιμετώπισης.

Με βάση όλα αυτά, σας συμβουλεύουμε θερμά να αναζητήσετε επαγγελματική βοήθεια το συντομότερο δυνατό, αν πιστεύετε ότι εσείς ή κάποιος κοντινός σας άνθρωπος διατρέχει υψηλό κίνδυνο να αναπτύξει εθισμό. Να θυμάστε ότι όσο πιο γρήγορα απελευθερωθείτε από αυτόν τον κύκλο, τόσο πιο γρήγορα θα δείτε αποτελέσματα.

Μπορείτε να απευθυνθείτε στο Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕΘΕΑ), για περαιτέρω πληροφορίες και υποστήριξη.

Δυσλειτουργικές Πεποιθήσεις για τον Εθισμό στο Αλκοόλ

Υπάρχουν πολλές δυσλειτουργικές πεποιθήσεις που πολλά εξαρτημένα άτομα μπορεί να αντιμετωπίζουν κατά τη διάρκεια της θεραπείας απεξάρτησης ή μετά από αυτή. Εάν αυτές οι πεποιθήσεις δεν αναγνωριστούν και η κατάσταση δεν αντιμετωπιστεί ρεαλιστικά, το άτομο θα δυσκολευτεί να ξεφύγει από αυτόν τον φαύλο κύκλο⁷. Παρακάτω παρουσιάζονται μερικές από τις πιο συνηθισμένες δυσλειτουργικές πεποιθήσεις:

Δυσλειτουργικές Πεποιθήσεις: Ρεαλιστική Προσέγγιση

Δεν μπορώ να κοιμηθώ όταν δεν πίνω αλκοόλ. ( Ρεαλιστική προσέγγιση: Εάν πίνετε αλκοόλ, μπορεί να αποκοιμηθείτε, αλλά δεν θα μπορέσετε να ξυπνήσετε ξεκούραστοι το πρωί και θα χρειαστείτε περισσότερο αλκοόλ για να κοιμηθείτε)

Μόνο οι εθισμένοι άνθρωποι εθίζονται- σε μένα δεν συμβαίνει αυτό. (Ρεαλιστική προσέγγιση: Κανείς δεν πίνει με πρόθεση να εθιστεί στο αλκοόλ. Αυτό μπορεί να συμβεί στον καθένα, άρα μπορεί να συμβεί και σε εσάς.)

Όλοι πιστεύουν ότι είμαι αλκοολικός ούτως ή άλλως, οπότε ας το δικαιολογήσω με τις πράξεις μου. (Ρεαλιστική προσέγγιση: Πολλοί άνθρωποι μπορεί να πιστεύουν ότι δεν μπορείτε να ελέγξετε την κατανάλωση αλκοόλ, αλλά αν προσπαθήσετε, μπορείτε να το ελέγξετε και να αποδείξετε το αντίθετο.)

Είναι πολύ δύσκολο να περάσουν οι μέρες χωρίς αλκοόλ. (Ρεαλιστική προσέγγιση: Μπορείτε να περάσετε τη μέρα χωρίς να πιείτε αλκοόλ, αφιερώνοντας το χρόνο και την προσοχή σας στα πράγματα που πρέπει να κάνετε ή που έχουν αξία για σας.)

Τα συμπτώματα στέρησής μου είναι τόσο άσχημα που εξαφανίζονται μόνο αν πιω αλκοόλ. (Ρεαλιστική προσέγγιση: Τα στερητικά συμπτώματα σας κάνουν να αισθάνεστε άσχημα κατά τη διακοπή κατανάλωσης αλκοόλ, αλλά αν έχετε δύναμη και υπομονή, θα δείτε ότι αυτό το αίσθημα με τον καιρό θα περάσει, όπως και τα συμπτώματα στέρησης.)

Πέρασε πολύς καιρός από τότε που έχω να πιώ. Άρα, αφού τώρα μπορώ να ελέγξω τη χρήση του αλκοόλ μου, ας πιώ ένα ποτό. (Ρεαλιστική προσέγγιση: Γιατί να σπαταλάτε το χρόνο σας και να θέτετε τον εαυτό σας σε κίνδυνο, όταν έχετε κάνει εξαιρετική δουλειά απέχοντας από το αλκοόλ; Το έχετε πει πολλές φορές στο παρελθόν και θέλετε πραγματικά να επιστρέψετε στο μηδέν;)

Είχα μια πολύ αγχωτική μέρα. Μου αξίζει ένα ποτό. (Ρεαλιστική προσέγγιση: Είχατε μια αγχωτική μέρα και πρέπει να χαλαρώσετε. Ωστόσο, η κατανάλωση αλκοόλ δεν θα λύσει τα προβλήματά σας και μπορεί να τα επιδεινώσει.)

Όταν πίνω, δεν κάνω κακό σε κανέναν. (Ρεαλιστική προσέγγιση: Αν καταναλώνετε επικίνδυνες ποσότητες αλκοόλ, θα βλάψετε τον εαυτό σας.)

Συμπεράσματα

Με λίγα λόγια, το μυαλό σας θα σας στήσει πολλές παγίδες κατά τη φάση της διακοπής του αλκοόλ και το να πέσετε σε αυτές θα σας γυρίσει δυστυχώς πίσω στη διαδικασία της θεραπείας σας. Στο τέλος της ημέρας θα είστε νικητής, αν ενεργήσετε με επίγνωση αυτών.

Τεστ Αλκοολισμού

Για να δείτε αν είστε σε κίνδυνο αλκοολισμού, συμβουλευτείτε το τεστ στην ιστοσελίδα μας Τεστ Αλκοολισμού και μπορείτε να συμβουλευτείτε και τα υπόλοιπα τεστ που είναι αναρτημένα.