Şema Terapi Nedir?

Şema terapi, kişinin klinik anlamda uyumsuz davranışlarda bulunmasına ya da ilişkilerinde problemler yaşamasına yol açabilecek düşünce kalıpları için kullanılan “şema” kavramı ile çalışarak iyileşmeyi hedefleyen psikoterapi türüdür.

Şemalar çocukluğa uzanabilen, çoğunlukta yaşamın ilk evrelerinde oluşturulan ve ileriki yaşamında kişinin psikolojik problemler yaşamasına yol açabilen uyumsuz örüntülerden oluşabilir. Sınır koyamayan veya çok kaygılı davranan, çocuğu duygusal veya fiziksel ihtiyaçlarından mahrum bırakan ebeveynler genellikle uyumsuz şemalar geliştirmenin kaynağı olarak düşünülmektedir.

Yetişkinlikte olumsuz şemalar kendisini olumsuz düşünce ve davranışlar, kaçınma, aşırı fedakarlık, aşırı telafi etme gibi davranışlarda gösterebilir. Bu tip davranış örüntüleri kişinin ilişkilerinde zedelenmeye yol açabilir, genel refahını negatif yönde etkileyebilir.

Şema terapide amaç, kişinin davranışlarını tanıyıp altta yatan nedenlerini anlaması ve bu davranış kalıplarını değiştirerek ilişkilerinde ve hayatta karşılaştığı zorluklarla baş etme mekanizmaları kazanmasıdır.

Şema terapi, Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), psikanaliz, Gestalt terapisi gibi yaklaşımlardan ortak unsurlar içerir. Henüz yeni bir psikoterapi yaklaşımı olmasına karşın oldukça yaygın ve etkili olduğu gözlenmiştir ve birçok uzman tarafından klinik ortamda uygulanmaktadır.

Doğumdan itibaren ebeveynle kurulan etkileşim ile başlayıp inşa edilen 18 uyumsuz şema bulunur. Bu şemalar çocuğun duygusal ihtiyaçlarının beş boyutta karşılanamaması ile ilişkilendirilir:

• Kopukluk ve Reddedilme
• Zedelenmiş Özerklik
• Zedelenmiş Sınırlar
• Başkalarına Yönelimlilik
• Aşırı Duyarlılık ve Bastırılmışlık

Şema Terapi Hangi Psikolojik Sorunların Çözümünde Etkilidir?

Şema terapinin erken yaşlardan itibaren uyumsuz şemalar geliştirerek yaşamında sorunlar yaşayan kişilerin iyileşme sürecinde etkili olduğu görülmüştür. Aşağıdaki psikolojik sıkıntılar için şema terapi sıklıkla kullanılmaktadır:

Şema Terapi Seans Süreci

Şema terapinin amacı kişinin temel duygusal ihtiyaçlarının karşılanmasına yardımcı olmaktır. Seans süreci boyunca kişiye duygularla temas etmeyi öğrenmek, şema ve modlar için sınırlar eklemek, daha işlevsel şema ve modlar oluşturmak hedeflenir.

Şema terapi seanslarının ne kadar süre devam edeceği kişinin ihtiyaçları doğrultusunda terapistin önerisi ile değişkenlikler gösterebilir. Şema terapi genellikle 6 ile 12 ay arasında, haftada bir kez görüşme olacak şekilde devam eder.

Şema Terapide Kullanılan Teknikler

Şema terapide bilişsel, duygusal, davranışsal ve terapötik ilişkisel teknikler olmak üzere 4 başlık altında kullanılan bazı teknikler şunlardır: